Vanuit het cafeetje naast de befaamde Blackwell boekwinkel in Oxford had ik een indrukwekkend uitzicht op het middeleeuwse Sheldonian theater. Daarvoor is een niet al te groot plein met peperdure parkeerplaatsen. Terwijl ik vanmorgen een cafeine-houdende versterking tot mij nam, zag ik op die parkeerplaats een tweetal busjes die ingericht waren voor rolstoelvervoer. Een viertal zwaar lichamelijk zowel als geestelijk gehandicapte jongeren werden in de busjes gereden.

 

Waarom maakte het zoveel indruk op me en moest ik er ook daarna steeds weer aan denken? Dat komt omdat ik deze week nogal wat gelezen heb over sociaal Darwinisme en eugenetica. Op mijn lijstje van dingen die in de loop van het jaar moeten worden gedaan staat o.a. een hoofdstuk voor een (in Australië uit te geven) boek over adventistische perspectieven met betrekking tot bepaalde elementen van schepping en evolutie. Aan mij is het hoofdstuk toebedeeld waarin in een twintigtal bladzijden een schets moet worden gegeven van een aantal zeer bedenkelijke implicaties van het gedachtegoed van Charles Darwin. Ik probeerde deze week een beginnetje te maken met het noodzakelijke leeswerk.

 

Het is dus de bedoeling dat ik in dat hoofdstuk niet inga op de biologische aspecten van evolutie, en ook niet op de theologische problemen die volgens veel christenen (inclusief adventisten) opduiken als je de evolutiegedachte in al zijn facetten aanvaardt, maar op de maatschappelijk en politieke gevolgen die kunnen ontstaan als je het principe van de natuurlijke selectie en het overleven van de sterkste ruim baan geeft.

 

Hoewel Darwin er zelf voor terugschrok om het beginsel van de “survival of the fittest”  volledig op mensen toe te passen (hij zag wel in dat zijn eigen gezin, waarin de nodig kwalen voorkwamen, dan geen hoge ogen zou gooien!), waren er legio volgelingen die deze scrupules niet kenden. Veel racisme en anti-semitisme is daardoor gestimuleerd, om het voorzichtig uit te drukken. De geschiedenis heeft ontegenzeggelijk aangetoond dat de Nazi-praktijken uiteindelijk in belangrijke mate tot het darwinisme zijn terug te voeren. De stakkers die ik vanochtend in Oxford zag zouden door de verdedigers van het zuivere Germaanse ras linea recta richting gaskamer zijn afgevoerd.

 

Minder bekend is hoe soortgelijke, op het darwinisme geënte, ideeën, gedurende lange tijd in het Amerika van het einde van de negentiende en van de eerste helft van de twintigste eeuw grote aantallen bewonderaars kenden en er toe leidden dat in enkele tientallen staten wetten werden aangenomen die het mogelijk maakten dat honderdduizenden personen gedwongen werden gesteriliseerd. Het was immers onwenselijk, zo redeneerde men, dat mensen die overerfelijke lichamelijke of geestelijke gebreken vertoonden zich zouden kunnen voortplanten en zo de kwaliteit van de Amerikaanse bevolking negatief zouden kunnen beïnvloeden.  Het is nu onvoorstelbaar wat zich op grote schaal, vooral in psychiatrische instellingen, afspeelde. Een saillant detail is dat onze beroemde dokter John Harvey Kellogg een fervent voorstander was van deze gedachtengang en een uiterst actieve rol speelde in de Race Betterment Foundation.

 

Allerlei dingen die ik de afgelopen dagen las speelden mij door het hoofd toen ik vanmorgen vanuit het cafeetje naar buiten keek. Maar ik was dichtbij genoeg om ook te zien met hoeveel zorg de vier rolstoelers werden behandeld. Een van hen was duidelijk van iets geschrokken en werd erg onrustig. Het was ontroerend te zien hoe de verzorgster hem probeerde te kalmeren.  Haar motto was kennelijk “the survival of the weakest”.  Dat is het principe van de liefde en niet van het recht van de sterkste. Het is het beginsel van Christus en niet dat van het kille darwinisme. Ik kies voor het eerste.

 

Wel, mijn eerste week op Newbold College zit er weer zo ongeveer op. Vandaag was ik vrij. Morgen preek ik in de Adventgemeente in St. Albans. Op maandag hervat ik mijn lessen. Het is ongezellig en guur weer, maar ik houd het hier nog wel een weekje uit!