Daily Archives: Mei 7, 2012

Bevrijdingsdag

Dodenherdenking en bevrijdingsdag. Ik ben in ‘de oorlog’ geboren maar heb er geen directe herinneringen aan. Ik herinner me vaag dat ik als kind, vlak na de bevrijding, bonkaarten heb gezien en dat er hier en daar nog gebouwen in puin lagen. Maar ik ken de oorlog alleen van verhalen, van films en boeken. Oorlog wekt bij mij intense afschuw. Ik heb nooit genoten van spannende oorlogsfilms. En het traditionele standpunt van mijn kerk van wapens weigeren (dat helaas steeds meer in vergetelheid is geraakt) heeft me altijd aangetrokken—ook al besef ik natuurlijk wel dat een geheel geweldloze wereld tamelijk utopisch is.

Ik denk dan ook dat het een goede zaak is dat we terugdenken aan de mensen die in de wereldoorlogen, maar ook tijdens alle andere oorlogen van de laatste eeuw, het leven hebben gelaten. Ik denk eerder aan hen als slachtoffers dan als helden aan de ene kant en slechteriken aan de andere kant. Daarom heb ik er moeite mee te begrijpen waarom er een kort geding werd aangespannen om te voorkomen dat in Vorden ook Duitse soldaten, die daar begraven zijn, worden herdacht. Want ook zij waren slachtoffer.

En, hoewel je mij niet snel zult ontdekken bij grootschalige bevrijdingsfeesten—die gewoonlijk gepaard gaan met veel herrie en waarbij de alcohol rijkelijk vloeit—moet ook de jaarlijkse bevrijdingsdag blijven! Want, als we een moederdag en een vaderdag hebben, en tegenwoordig een valentijnsdag en zelfs een secretaressendag (op zich allemaal prima), dan mag er toch ook wel een dag zijn die ons erbij bepaalt hoe belangrijk vrijheid is.

Maar vrijheid is natuurlijk best wel een lastig begrip. Wat voor soort vrijheid bedoelen we? Een verkeerd soort vrijheid leidt tot onvrijheid. We hebben regels nodig. Maar hoeveel? Te weinig regels geeft gewoonlijk allerlei problemen. Een volledig ‘vrije’ opvoeding blijkt in de praktijk niet zo goed te werken als verlichte opvoeders enkele tientallen jaren geleden propageerden. Partners die elkaar ‘vrij’ laten om ook buiten hun relatie met andere personen ‘intiem’ te zijn, ontdekken gewoonlijk dat dit hun geluk schaadt in plaats van bevordert. Te weinig regels voor de constructie van gebouwen en bruggen, enz. is levensgevaarlijk, want dan worden veiligheidsnormen gemakkelijk overtreden. Zelfs een kerkdienst met heel weinig regels zal, behalve de wat charismatisch ingestelden, maar weinig gelovigen bekoren.

Maar te veel regels is beknellend. In gezin waarin kinderen niets mogen levert vaak verknipte mensen op. Huwelijken waarin men elkaar geen enkele ruimte biedt worden ondraaglijk. Een werkomgeving waarin de chef zelfs bijhoudt hoe vaak en hoe lang de werknemers naar het toilet gaan, zal veel ziekteverzuim en personeelsverloop in de hand werken. Tientallen formulieren invullen voordat je een dakraam mag aanbrengen leidt tot grote wrevel. Enzovoort.

Godsdienstvrijheid is een groot goed. Het is een voorrecht dat je niet alleen aan jezelf, maar ook aan anderen, zelfs aan hen die een overtuiging hebben die je tegen de borst stuit, moet gunnen. Het is ook iets wat binnen een geloofsgemeenschap als ideaal moet gelden. Maar er zijn situaties waarin andere mensenrechten zo in het gedrang komen dat volledige vrijheid van godsdienst niet kan worden toegepast. Zelfs aan fundamentele vrijheden zijn grenzen. Te veel grenzen brengt verdrukking. Geen grenzen brengt anarchie.

Het zou goed zijn als er jaarlijks rond bevrijdingsdag meer bij dit soort aspecten van onze vrijheid zou worden stilgestaan. Want wie niet begrijpt wat vrijheid in diepste wezen is en hoe zij zich tot andere waarden verhoudt, weet niet wat er beschermd en gevierd moet worden.

Als er een categorie van mensen is die zou moeten weten—uit ervaring—wat vrijheid betekent, dan zijn het de christenen. Zij belijden immers dat zij volgelingen zijn van Degene die waarlijk vrij maakt. Maar wie de Bijbel een beetje kent, weet dat er steeds waarschuwingen nodig bleken, omdat christenen toch altijd weer in de verleiding kwamen om zich ‘een slavenjuk’ te laten opleggen. Hoe het is om echte vrijheid te beleven laat zich niet gemakkelijk in woorden uitleggen. Het is een uit vrije wil, zonder dwang of innerlijke schuldgevoelens, zonder angst voor straf of onheil, een leven leiden dat geïnspireerd wordt door het grootste Rolmodel aller tijden. Met het oog op de ultieme Bevrijdingsdag. Meer kan ik er eigenlijk niet over zeggen. Voor mij is het genoeg.