Woensdagavond was voor mij een ‘first’. Ik had nooit eerder als model gezeten voor een aantal kunstschilders. Maar nu moest ik eraan geloven. Mijn vrouw doet vrij intensief aan portretschilderen. Samen met een dozijn anderen artistiek begaafden schildert zij elke woensdagavond onder leiding van een coach in Harderwijk. Om beurten dienen de deelnemers voor een model te zorgen. Dit keer was het de beurt van mijn vrouw om iemand te vinden die een avondje stil wilde zitten om, met gebruikmaking van olieverf of van een ander medium, door de dames en heren te worden vereeuwigd. Helaas was zij haar belofte vergeten en toen zij een paar uurtjes voor haar vertrek naar Harderwijk nog iemand probeerde te strikken lukte dat niet meer. Ik was toen de deus ex machina: de noodoplossing.
Na zo’n tweeëneenhalf uur stilzitten kon ik de resultaten bewonderen, hoewel ‘bewonderen’ in sommige gevallen niet het meest toepasselijke woord was. Maar, al met al, kwam er een aantal leuke portretten tot stand. Zoals meestal, was het werkstuk van mijn vrouw een van de beste. Het gelijkt goed, heeft karakter, is mooi van kleur. Zij had me alleen een iets vrolijker uitstraling mogen geven.
Stil zittend—met de opdracht in dezelfde houding te blijven zitten en naar eenzelfde punt te blijven kijken—had ik volop de gelegenheid om na te denken. Hier waren een dozijn mensen verwoed bezig allemaal hetzelfde object in beeld te brengen. Dat leverde evenzovele verschillende beelden op. Niet allemaal gebruikten ze dezelfde materialen. En zij beschikten over uiteenlopende vaardigheden en inzichten. Daarnaast werkten zij allemaal vanuit hun eigen positie met een eigen perspectief. Enkelen stonden min of meer recht voor me, terwijl anderen van rechts of van links tegen mijn profiel aankeken. Hun werk leverde een twaalftal uiteenlopende interpretaties op van model Bruinsma.
Mijn theologische beroepsdeformatie zorgt ervoor dat ik al snel een geestelijke parallel zie. Binnen een geloofsgemeenschap proberen mensen allemaal zich een beeld van God te vormen. Die beelden lopen sterk uiteen. Dat kan niet anders. We komen elk met onze eigen bagage en met uiteenlopende mentale en verbale vaardigheden. We kijken allemaal op onze eigen manier en vanuit ons eigen perspectief. Waar we staan in het leven heeft grote invloed op hoe wij God zien. Helaas zijn er soms mensen die een beeld van God maken dat zover afwijkt van het Model dat door de Bijbel wordt geprojecteerd, dat we er God niet of nauwelijks in kunnen herkennen. Maar het feit dat er verschillende beelden ontstaan is onvermijdelijk en alleen maar verrijkend. En in het geval van God beseffen we hopelijk steeds dat niemand in staat is het definitieve beeld van God te maken.
Thuisgekomen keek ik in mijn boekenkast naar twee boeken met religieuze afbeeldingen die ik jaren geleden kocht. One Thousand Faces of God is een rijke collectie van hoe mensen over de gehele wereld hun God zien. Het zijn beelden die door christenen zijn gemaakt, maar ook beelden van mensen die heel anders tegen God aankijken en daardoor voor mij onherkenbaar zijn. De christelijke afbeeldingen concentreren zich op Jezus Christus, want in hem liet God zich aan ons zien. Titiaan (begin zestiende eeuw) schilderde hem heel anders dan James Tissot deed in 1897 of onze eigen Rembrandt van Rijn. Elk van hen benadrukt aspecten die bij de anderen veel minder aan bod komen.
En ik bladerde ook een half uurtje in een prachtige catalogus van de tentoonstelling The Image of Christ die ik in 2000 in de National Gallery in Londen bezocht. Een breed scala aan afbeeldingen van de unieke figuur van Jezus Christus. Allemaal menselijke interpretaties. Verschillend en elkaar aanvullend. Het is de enige manier waarop wij mensen een ander of de Ander in beeld kunnen brengen.