Het was een intensieve week.  Terwijl ik dit schrijf ben ik weer onderweg naar Californië, nadat ik mijn verblijf van drie maanden aan de Loma Linda Universiteit gedurende een vijftal dagen had onderbroken om een symposium in Duitsland te kunnen bijwonen.

Gedurende een drietal lange dagen heb ik naar een twintigtal lezingen geluisterd en deelgenomen aan de discussies. Het overkoepelende thema van de studiebijeenkomst die in Friedensau werd gehouden was de impact van de Eerste Wereldoorlog op het adventisme—in Duitsland maar ook elders. Een aantal aspecten kwam vooral aan de orde: (1) de speculatieve profetische uitleg die velen op het verkeerde been zette ten aanzien van de te verwachten ontwikkelingen in de wereld; (2) de problematiek van de militaire dienstplicht die in veel landen rond die tijd werd ingevoerd en de vraag hoe adventisten, met hun traditionele niet-strijders standpunt, daarmee moesten omgaan; (3) de houding van de leiders van de Adventkerk in Duitsland die tot verregaande compromissen bereid waren om het voortbestaan van de kerkelijke organisatie zeker te stellen; (4) het protest van groepen leden dat na verloop van tijd leidde tot het ontstaan van de Reformatiebeweging; en (5) de bredere problematiek van oorlog en vrede en de uitdagingen die er op dat punt liggen voor de Adventkerk.  Het was mijn taak om tijdens de laatste lezing een analyse te geven van wat er tijdens de conferentie aan de orde was gekomen en om wat (voorzichtige) lijnen uit te zetten naar de toekomst.

Het waren buitengewoon interessante en informatieve dagen. Het was ook fijn om onder de sprekers en andere aanwezigen veel mensen die ik al kende weer eens te ontmoeten, maar ook nieuwe contacten te maken. Toch was misschien het meest bijzondere van deze studieconferentie dat er een aantal deelnemers was vanuit de Reformatiebeweging, onder wie de voorzitter van hun Generale Conferentie. We konden o.a. ook luisteren naar een tweetal bijdragen van leiders van deze 70.000 leden tellende  zusterkerk, waarin zij hun visie gaven op de gebeurtenissen die in 1915 hebben geleid tot de breuk tussen de ‘grote’ gemeente en de Reformatiebeweging.

Na afloop van deze week heb ik een aanzienlijk beter inzicht in wat zich in de jaren 1914-15 in de Duitse Adventkerk afspeelde. Terecht werd door diverse sprekers (en zelfs door middel van een officiële verklaring van de Duitse Unie) toegegeven dat de kerkelijke leiding een eeuw geleden onvergeeflijke fouten heeft gemaakt.  Maar tegelijkertijd rijst dan de vraag of die fouten inderdaad onvergeeflijk waren en of het geen tijd wordt deze pijnlijke episode af te sluiten.

Op de lijst van de ruim honderd aanwezigen zag ik dat er naast mij nog een andere Nederlander aanwezig was. De naam zei mij niets. Toen we contact maakten bleek deze deelnemers een voorganger te zijn van de Nederlandse afdeling van de Reformatiebeweging. Hij is van niet-Nederlandse komaf maar beheerst de Nederlandse taal na twee jaar Nederland inmiddels voortreffelijk. Hij gaat regelmatig voor in de kleine Reformatie-gemeente in Harderwijk.  Daar kerkt een groep van zo’n twintig leden in het vergadercentrum ‘de Roef.’  Het is op minder dan een kilometer afstand van waar elke sabbat de Adventgemeente samenkomt waarvan ik lid ben.

Twee kleine groepen Adventgelovigen die op hetzelfde moment samenkomen in dezelfde plaats. Zonder dat we ooit contact hebben. Broeders en zusters die elkaar nooit ontmoeten.  Dat voelt niet goed.

Ik snap wel dat het bij verschillen tussen religieuze groepen niet alleen om theologische zaken gaat. We nemen allemaal een enorme hoeveelheid ballast aan bagage met ons mee. We hebben onze eigen geschiedenis. We hebben onze eigen percepties van elkaar. We hebben onze vooroordelen en tradities. Misschien is er verschil in mentaliteit. Maar we hebben veel meer gemeenschappelijk dan dingen die ons scheiden.

Ik weet niet wat er uit onze bijeenkomst die ons deze week in Duitsland samenbracht voort zal komen. Misschien kan het een voorzichtig begin zijn van hersteld vertrouwen en kan het samen praten over het verleden helpen om een nieuwe toekomst te openen. Als dit symposium daartoe een kleine bijdrage heeft geleverd, was het meer dan de moeite waard om eraan deel te nemen.