Daily Archives: Mei 22, 2014

Een Amerikaanse heilige

 

Een paar weken geleden was het groot nieuws dat Paus Johannes Paulus II en Paus Johannes XXIII door de Rooms-Katholieke Kerk officieel heilig waren verklaard. Maar ik heb niets op met dat katholieke heiligen-gedoe. Protestanten denken (terecht) nog steeds dat de kerkhervormers destijds gelijk hadden om zich tegen dit katholieke dogma te keren. Christus is immers de enige Middelaar. Hij heeft daarbij de assistentie van Maria en van duizenden heiligen niet nodig. Adventisten hebben nog een extra bedenking. Volgens de adventistische visie zijn deze zgn. ‘heiligen’ helemaal niet in de hemel, maar wachten zij, net als de miljarden andere mensen die ooit op onze planeet hebben geleefd, op de opstanding tijdens de ‘jongste dag’.

Het is dus niet zo gek dat ik aarzelde voordat ik een boek kocht over een Amerikaanse heilige. Maar mijn nieuwsgierigheid won het en dus kocht ik twee weken geleden het boek American Saint, de biografie van Elizabeth Seton, geschreven door Joan Barthel. Nu ik het gelezen heb, heb ik beslist geen spijt van mijn aankoop.  Integendeel.

Het is een understatement te zeggen dat Elizabeth Seton een bijzondere vrouw was.  Haar leven begon in de context van de Amerikaanse high society in het New York van het einde van de achttiende eeuw, met een beschermde jeugd en een gelukkig huwelijk dat gezegend werd met vier kinderen. Maar dat bleef niet zo en na het faillissement van de firma waarin haar man een belangrijk aandeel had en na de dood van haar man, ging Elizabeth door een periode van bittere armoede, waarin zij geld verdiende door kostgangers in huis te nemen en van giften afhankelijk was.

De factor die haar leven echter vooral bepaalde was haar overgang tot het katholicisme. Ze verliet de episcopaalse kerk (de Amerikaanse versie van de Anglicaanse kerk), en werd uiteindelijk de stichtster van de eerste Amerikaanse religieuze orde voor vrouwen, de Sisters of Charity. De manier waarop zij als vrouw haar weg wist te vinden (en soms haar wil wist door te drukken) in de katholieke mannenwereld van die tijd geeft een extra interessant cachet aan dit boek.

Dit alles maakt dit boek (dat op zorgvuldige research is gebaseerd, maar leest als een spannende roman) al meer dan de moeite waard. Maar voor een in geschiedenis geïnteresseerde adventist is er nog een belangwekkend aspect.  Het aantal katholieken in de VS was rond 1800 nog heel beperkt—waarschijnlijk niet veel meer dan circa 50.000. De antikatholieke stemming zou pas in de loop van de negentiende eeuw tot een hoogtepunt komen, maar ook Elizabeth moest al ervaren hoe je destijds in Amerika tot een maatschappelijke outcast werd als je het katholieke geloof omarmde. Het boek biedt een ongelooflijk interessante blik in die dimensie van de Amerikaanse geschiedenis. Het beschrijft de wereld waarin het adventisme ontstond en maakt het sterke antikatholieke sentiment dat het adventisme zo lang zou overheersen een stuk begrijpelijker, zeker voor niet-Amerikanen die zich bijna twee eeuwen later afvragen waarom hun kerkgemeenschap nog steeds door een sterk anti-katholicisme wordt gekenmerkt.

Was Elizabeth een ‘heilige’?  De katholieke kerk verklaarde haar officieel heilig in 1975.  Ik deel de theologie die daarachter schuilt niet. Maar door het lezen van dit boek heb ik wel kennisgemaakt met een bijzondere vrouw. Zij was intelligent, moedig, had sterke feministische trekken, maar was vooral indrukwekkend gelovig.  Ze was een mens die er in de eerste plaats was voor andere mensen.  Een heel bijzondere vrouw. Kortom, toch wel een heilige!