John Harvey Kellogg is—wellicht op Ellen White na—de Adventist met de grootste internationale bekendheid. De meningen lopen echter sterk uiteen. Door sommigen wordt hij nog steeds gezien als een geniale vernieuwer, terwijl anderen hem eerder beschouwen als een charlatan en kwakzalver. Wie nu het stadje Battle Creek in de Amerikaanse staat Michigan bezoekt en de torens ziet van het immense gebouw dat sinds geruime tijd in handen van de Amerikaanse overheid is, maar eens deel van het gebouwencomplex van Kellogg’s Sanitarium, raakt nog steeds onder de indruk.

Bij het grote publiek is de naam Kellogg vooral verbonden met de cornflakes—ontwikkeld door de vindingrijke dokter John Harvey, maar tot een commercieel succes gemaakt door zijn broer Will Keith. Nog steeds is de Kellogg Corporation een van de belangrijkste werkgevers van Battle Creek. Adventistische bezoekers van Battle Creek zullen echter vooral geïnteresseerd zijn in de historische huizen en gebouwtjes die nu gezamenlijk een klein adventistisch openlucht museum vormen[1] en in het daarin gelegen John Harvey Kellogg Discovery Center, dat de bezoeker onder meer laat kennis maken met allerlei instrumenten en apparaten die dokter Kellogg ontwikkelde.

Er is inmiddels veel geschreven over John Harvey Kellogg. Daarbij springt vooral de biografie door Richard W. Schwarz eruit. Aanvankelijk geschreven als dissertatie, werd het boek bewerkt en heruitgegeven in 2006 door de Review and Herald Publishing Association. [2] Het boek vertelt het boeiende verhaal van hoe deze protégé van Ellen en James White op 26-jarige leeftijd de leiding kreeg van de pas opgerichte gezondheidsinstelling (Het Western Health Reform Institute) en daarmee begon aan een lange carrière die hem en het instituut dat hij steeds verder uitbouwde internationale faam bracht.

Maar het boek behandelt vooral ook de spanningen tussen de dokter en de kerk, die steeds intenser werden en uiteindelijk tot een definitieve breuk leidden. Daarbij wordt vooral ook het verschijnen van zijn boek The Living Temple[3] uitvergroot, waarin Kellogg een godsbeeld ontvouwde dat hem al snel de beschuldiging van pantheïsme opleverde. Wie studie maakt van deze episode uit Kellogg’s veelbewogen leven kan zich niet aan de indruk onttrekken dat er naast theologische problemen ook allerlei andere zaken meespeelden, die vooral met persoonlijke tegenstellingen en macht te maken hadden. (Het is maar zelden dat theologische controverses alleen maar over theologie gaan!)

Er zijn veel publicaties over John Harvey Kellogg verschenen. De bekendste daarvan is misschien wel The Road to Wellville[4] dat de basis vormde van een gelijknamige film met Anthony Hopkins in de hoofdrol. Zowel het boek als de film kregen overwegend matige kritieken—en, mijns inziens, terecht. Op geen enkele wijze werd recht gedaan aan de zeker bijzondere, maar ongetwijfeld geniale, dokter.

Op dit moment werkt Professor Ronald Numbers aan een ‘definitieve’ biografie van Kellogg. Zijn ervaring en reputatie als historicus staat er borg voor dat dit een interessant en betrouwbaar boek gaat worden.

Heel onlangs is een ander boek over Kellogg verschenen.  Ik hoorde er bij toeval van, bestelde het meteen en Amazon deed het een paar weken geleden bij mij in de bus vallen. Ik heb het inmiddels (bijna in één adem) uitgelezen. In dit boek beschrijft Brian C. Wilson, professor in de vergelijkende godsdienstwetenschap aan Western Michigan University, uitgebreider dan iemand voor hem ooit deed, de religieuze ideeën waardoor John  Harvey Kellogg werd geïnspireerd. Daarbij komt The Living Temple natuurlijk ruim aan bod, maar Wilson plaatst dat in een veel breder verband. Hij laat zien hoe Kellogg geleidelijk aan een visie ontwikkelde die je de ‘religion of biologic living’ zou kunnen noemen.[5]  Wilson is geen zevende-dags adventist, maar blijkt zeer vertrouwd te zijn met de adventistische context waarin John Harvey Kellogg tijdens een groot deel van zijn loopbaan leefde en werkte. Daarbij geeft hij blijkt van een grote mate van objectiviteit.

Voor mij betekende dit boek een geweldige eye-opener ten aanzien van de denkwereld die steeds bepalender werd voor Dr. Kellogg. Wie belangstelling heeft voor de geschiedenis van het adventisme en meer wil weten over de rol van Kellogg raad ik dit boek van harte aan. De 240 bladzijden van dit boeiende boek zijn de ca. 30 euro die je ervoor moet neertellen meer dan waard.