Voor wie van biografieën en autobiografieën houdt van geestelijke leiders valt er weer het een en ander te beleven. Het derde deel van Hans Küng’s memoires is zojuist verschenen in een Nederlandse vertaling bij Uitgeverij Ten Have.  Je moet er wel 59,95 euro voor neertellen, ‘maar dan heb je ook wat,’ want het boek telt 752 bladzijden.

Hans Küng, de beroemde, maar omstreden, katholieke theoloog is al op gevorderde leeftijd en was, toen hij deel twee afhad, bang dat hij misschien niet in staat zou zijn dit derde deel, dat de titel Doorleefde Menselijkheid heeft meegekregen, te voltooien. Het bestrijkt de periode van zijn leven vanaf 1980, toen de Katholieke Kerk hem zijn leerbevoegdheid ontnam. Maar dat heeft hem, zoals op de achterzijde van het boek staat, niet monddood gemaakt. Hij is sindsdien vooral actief geweest op het terrein van de dialoog tussen de wereldgodsdiensten en heeft behalve zijn uitvoerige memoires nog een reeks van andere boeiende boeken geschreven. Ik heb daar verschillende van gelezen en ook de eerste twee delen van zijn autobiografie. Die waren fascinerend, en het zal dan ook niet lang duren voordat ik dit derde deel zal aanschaffen. Ik ben vooral ook benieuwd naar de laatste hoofdstukken waarin hij ingaat op: Was het ’t waard? Hoe zal ik sterven? En wat komt daarna?’

Maar nu ben ik eerst bezig met de biografie van de Nederlandse emeritus-kardinaal Ad Simonis, van de hand van historicus Ton Crijnen (Kardinaal Simonis: Kerkleider in de Branding; Uitgave: Valkhof Press, 2014; 592 blz.; 39,95 euro) Simonis was, net als Küng, ook een omstreden man, maar dan van een heel andere snit. Waar Küng naar vernieuwing van het katholicisme streefde, was Simonis een man van de traditie. In het gedeelte van het boek dat ik de afgelopen paar dagen heb gelezen komt de kardinaal vooral naar voren als een nogal tragische figuur—een man met een onwrikbare roeping en met vaste principes, maar niet in staat om zijn tijd en de veranderingen in zijn kerk te begrijpen. Hij zal, vrees ik, vooral de geschiedenis ingaan als de man die over het seksueel misbruik in de Katholieke Kerk in 2010 tijdens een interview met Pauw de ongelukkig woorden uitsprak: ‘Wir haben es nicht gewusst’!

Maar de biograaf schetst ook het beeld van een eenvoudige en hartelijke man. Dat is ook de herinnering die mij is bijgebleven van een heel prettig bezoek dat ik in 1995, met twee collega’s, bij hem bracht in zijn huis aan de Utrechtse Maliebaan, en tijde van het wereldcongres van de Adventkerk in Utrecht.

Dit soort biografieën en autobiografieën van geestelijke leiders, met name vanuit de katholieke traditie, interesseert me enorm. Er is in hun leven en vooral in hun functioneren binnen hun kerk heel veel dat gevoelens van herkenning oproept en mij er altijd weer bij bepaalt in hoeveel opzichten—vooral qua structuur en omgaan met problemen—mijn kerk lijkt op de kerk van Rome—ondanks de traditioneel-sterke adventistische antigevoelens jegens het katholicisme.

In een paragraaf op een van de eerste bladzijden van het boek (in het Ter Inleiding) trof mij meteen een uitspraak over Simonis die mij deed denken aan een parallel tussen hem en de hoogste leiding van mijn kerk. Over Simonis wordt gezegd dat hij slecht overweg kon met de progressieve 8 Mei-beweging in zijn kerk. Hij slaagde er niet in deze beweging te zien als het ‘andere gezicht van zijn kerk’ maar zag deze liberale beweging vooral als ‘het gezicht van een andere kerk’. Simonis streefde tijdens zijn ambtsbediening niet naar diversiteit in zijn kerk—niet naar eenheid in verscheidenheid. Hij wilde vasthouden aan een traditionele visie die door velen in zijn kerk niet meer als relevant werd ervaren en keerde zich tegen alles wat van die traditie afweek. Het is niet moeilijk een zelfde tragische situatie te ontwaren bij (althans een deel van) de huidige leiding van de Adventistische wereldkerk.