Nederland heeft in de afgelopen week zijn eerste referendum meegemaakt. Enkele groepen maakten gebruik van een nieuwe wet die het aanvragen van een referendum mogelijk maakt als je tenminste 400.000 handtekeningen weet te verzamelen. Er zijn natuurlijk nog wel een paar voorwaarden waaraan je moet voldoen, want je kunt het volk niet zomaar over van alles en nog wat laten stemmen. Zo werd deze week het verzoek voor een ander referendum afgewezen, namelijk dat van een meneer die graag tot farao van Nederland wil worden gekroond en die dacht dat een meerderheid van het volk dat misschien wel een prima idee zou vinden!

Maar goed, deze week ging het er niet om een man met farao-ambities tevreden te stellen, maar om een associatieverdrag tussen de EU en Oekraïne. Van de 28 EU lidstaten hebben inmiddels 27 met zo’n verdrag ingestemd. De Nederlandse regering wilde dat ook doen, maar de initiatiefnemers van het referendum wilden daar een stokje voor steken. En dat is ze gelukt. Het leek er even op dat hun poging zou stranden doordat de kiesdrempel van 30 procent niet zo worden gehaald, maar uiteindelijk kwam ruim 32 procent van de stemgerechtigden naar het stembureau.  Ruim zestig procent stemde ‘Nee’. Een flinke meerderheid vond dus dat Oekraïne niet het voordeel moet krijgen van zo’n verdrag. Mijn overtuigde  ‘Ja’ stem heeft niet voldoende geholpen.

Als ik zo de afgelopen weken de debatten aanhoorde tussen de voor- en tegenstanders van het verdrag moest ik wel concluderen dat er aan beide kanten redelijke argumenten zijn. Voor mij waren er echter toch ruim voldoende punten die voor een ‘ja’ stem pleitten. Toch kan het niemand zijn ontgaan dat er voor veel mensen heel andere agenda’s meespeelden. Voor een groot deel van de ‘nee’ stemmers was het vooral hun anti-Europa gevoel dat hier een uitlaatklep kon vinden. Voor grote groepen in de samenleving is ‘Brussel’ iets engs geworden. De meesten kunnen hun bezwaren niet precies benoemen, maar ze zijn ervan overtuigd dat het tijd wordt dat we een stuk van onze nationale soevereiniteit terug veroveren. Het kost ook allemaal handen vol geld, vinden zij, terwijl er toch ook legio problemen in Nederland zijn waarvoor geld nodig is. Het redden van de euro bijvoorbeeld kostte onlangs  bakken met geld, waarvan Nederland ook de nodige miljarden moest ophoesten. Ik ben ervan overtuigd dat veel mensen hun ‘nee’ stem lieten bepalen door hun onderbuikgevoel dat we op de een of andere manier naar minder ‘Europa’ toe moeten.

Daarbij komt dat de regering veel stemmers er ook niet van kon overtuigen dat het bij dit verdrag niet om het toekomstige toetreden van Oekraïne tot de EU ging. Velen dachten dat dit toch wel stiekum bedoeld was als een eerste opstapje naar het EU-lidmaatschap, hoe sterk dat ook werd ontkend.

Ik denk dat er reden is tot grote zorg. Uit alle gedoe rond het referendum werd duidelijk dat er een enorm wantrouwen jegens de huidige regering is en dat het spookbeeld van helemaal ingelijfd te worden door Brussel dicht boven de markt hangt. En het gevolg is dat iets dat op zich heel positief is voor alle partijen wordt weggestemd.

Het lijkt in veel opzichten op processen die ook in de Adventkerk zichtbaar zijn. Tijdens het wereldcongres van de kerk in San Antonio, nu bijna een jaar geleden, stak een meerderheid van de afgevaardigden een stokje voor een model dat een grotere mate van deelname van vrouwen aan het kerkelijk gebeuren mogelijk zou maken. In theorie werd over dat onderwerp gestemd, maar de zaak werd vertroebeld door veel andere factoren. Een wijdverbreid onderbuikgevoel, dat dit maar een opstapje was naar iets anders, en een sfeer van diep wantrouwen, bracht velen er helaas toe ‘nee’ te stemmen.

In de Nederlandse Adventkerk zien we iets soortgelijks. Er komt in juni een speciaal congres over de vraag of de Nederlandse kerk zich voldoende conformeert aan de regels van de wereldkerk.  De statuten van de kerk voorzien in de mogelijkheid zo’n special congres af te dwingen als men ten minste 600 handtekeningen heeft verzameld. Dat lukte. Natuurlijk zijn er onder die 600 personen veel mensen die nauwkeurig weten wat ze willen en waarover het precies gaat, maar een groot aantal ondertekenaars heeft zich laten overtuigen om ook te tekenen vanwege een vaag gevoel dat er van alles mis is in de kerk en vanwege een jammerlijk gebrek aan vertrouwen in de leiding van de kerk.

De referendumwet is door een meerderheid van het Nederlandse parlement goedgekeurd. Ik vond en vind het geen goed idee. Je kiest leiders om het land te besturen. Als na verloop van tijd die leiders niet meer de steun hebben van de meerderheid dan ga je naar de stembus om andere leiders te kiezen. Dat is het democratisch model dat volgens mij uiteindelijk het beste werkt.

En dat lijkt me ook het beste voor de kerk. Vertrouw je leiders. Laat ze hun werk doen. En als je vindt dat ze het niet goed doen, dan kun je andere leiders kiezen bij een volgend regulier uniecongres. Maar zolang de regels toelaten dat het ook anders kan gaan, moet er alles aan gedaan worden om ervoor te zorgen dat solide argumenten en niet vage onderbuikgevoelens de doorslag geven bij de besluitvorming.