Ik bevind mij weer eens een paar dagen in Friedensau. Het is een bijzondere plaats voor het adventisme in Europa.  De Duitse ‘pioniers’ van de Adventkerk besloten hier een kerkelijke centrum te vestigen met o.a. een gezondheidsinstituut en een onderwijsinstelling. De eerste onderwijsactiviteiten startten in 1899. In de tijd van het Oost-Duitse isolement bleef Friedensau functioneren als instituut voor hoger onderwijs, o.a. voor het opleiden van predikanten. In die tijd bleek het zelfs mogelijk officiële erkenning te krijgen als ‘universiteit.’ Na de Wende, waarbij de twee Duitslanden werden herenigd, werd Friedensau de universiteit voor geheel adventistisch Duitsland. De status van universiteit bleef gehandhaafd—een voorrecht dat een continue hoog academisch niveau vereist.

Deze week vindt in Friedensau een symposium plaats. Een groep academici en andere belangstellenden beluistert en bediscussieert bijna twintig referaten over aspecten van de kerkhervorming van de zestiende eeuw. Dat is heel toepasselijk aangezien het binnenkort 500 jaar geleden is dat Luther zijn 95 stellingen op de deur van de Slotkerk in Wittenberg spijkerde—een gebeurtenis die algemeen wordt gezien als het startsein voor de kerkhervorming. Ik heb, met een referaat over de invloed van de verschillende hervormers op de ecclesiologie (leer van de kerk) van de zevendedags adventisten, ook een aandeel in het programma.

De Friedensau Universiteit is een bijzondere plaats. Je waant je ver van de bewoonde wereld, diep in het bos. Zonder auto ben je inderdaad behoorlijk geïsoleerd, hoewel ik deze week zowaar een paar keer een bus heb gezien. Toch loopt de snelweg tussen Hannover en Berlijn op nauwelijks twee kilometer afstand langs de campus. Dat je daar geen erg in hebt komt doordat de smalle weg door het bos naar de campus over de snelweg heengaat, waarbij de autobahn nauwelijks zichtbaar is.

Van alle adventistische instellingen voor hoger onderwijs in Europa hangt er in en rond de gebouwen van de Friedensau Universiteit een meer uitgesproken academische sfeer dan bij verreweg de meeste van onze kerkelijke instituten. Dat blijkt bijvoorbeel ook uit de naambordjes die je ziet. Friedensau heeft een ‘rektor’ en een ‘dekan’ en er is geen eetzaal, restaurant of cafetaria, maar een ‘mensa’.

Friedensau is met de tijd meegegaan. Alles is ook technisch pico-bello in orde, maar de campus en de gebouwen ademen toch vooral ook een continuïteit uit met het adventistisch verleden. De metershoge tekst Der Herr Kommt op een muur van het oude academiegebouw is daar een prachtig voorbeeld van.

Toen de ‘pioniers’ zo’n 120 jaar geleden met het idee rondliepen om een kerkelijk centrum te stichten, kwam de groep van leiders bijeen op de plaats waar nu de universiteit staat. Daar was destijds een eeuwenoude molen. Ludwig Richard Conradi (1856-1939), de legendarische leider van het Europees adventisme van die periode, zat de vergadering voor.  Uiteindelijk bereikte men een consensus dat het plan om een groot gebouw neer te zetten te riskant was en niet kon worden uitgevoerd. Nadat men dat punt had bereikt nodigde Conradi zijn medebestuurders uit om met hem naar buiten te gaan. Hij wees toen een plek aan en zei: ‘Hier komt ons instituut!’ Het kwam er en het is er nog steeds en we kunnen daar Conradi nog immer dankbaar voor zijn. Conradi’s methoden zouden vandaag de dag op nog veel meer weerstand stuiten dan destijds al het geval was. Meer hem kan niet worden ontzegd dat hij een man was met grote visie.

Op dit punt wil ik graag met een paar zinnen aansluiten op mijn vorige blok. Daarin benadrukte ik dat het verstandig is bij een belangrijke beslissing het oordeel van diverse personen mee te wegen. Daarvan neem ik geen woord terug. Maar tegelijkertijd is het belangrijk dat er leiders zijn met visie, mensen die durf hebben en met hun enthousiasme anderen kunnen stimuleren. Conradi was zo iemand. Jammer genoeg ontbreekt het aan zo’n soort visie tegenwoordig te vaak in de hogere bestuurslagen van de kerk. Maar het profetische woord geldt nog steeds: Waar geen visie is, vergaat het volk  (vrij naar de King James vertaling van Spreuken 29:18).