Kort geleden werd Dries van Agt geïnterviewd in het programma Adieu God, waarin Tijs van den Brink met mensen praat over hun geloof—en meestal over het verdwijnen ervan. Het gesprek met van Agt verbaasde mij. Ik had eerder een beeld van de voormalige Nederlandse minister-president als stug-gelovig dan als grote twijfelaar.

Dries van Agt was minister-president van Nederland van 1977 tot 1982. Het was niet de meest overzichtelijke periode in de Nederlandse politieke geschiedenis, waarin van Agt verschillende kabinetten aanvoerde van diverse politieke samenstelling. Ik heb altijd sympathie gehad voor Dries van Agt. En die sympathie werd zeker versterkt door het lezen van de boeiende biografie die in 2008 verscheen.[1] Ik luister altijd graag naar het archaïsch taalgebruik van van Agt, met zijn lange volzinnen en niet alledaagse woorden. En ik heb grote waardering voor het feit dat hij als 87-jarige nog steeds heel actief is en zich met name zo inzet voor de Palestijnse zaak. Van Agt stond aan de wieg van het CDA, een samengaan van drie christelijke partijen, maar is geleidelijk aan van zijn partij vervreemd geraakt en bekende dat hij bij de laatste Tweede-Kamer verkiezingen op Groen-Links had gestemd.

Het gesprek met Tijs van den Brink ging uiteraard over geloofszaken. Van Agt is van katholieke huize. Hij vertelde dat hij in zijn jeugd misdienaar was geweest en hoe belangrijk geloof en kerk lange tijd voor hem zijn geweest. Maar hij was heel open over zijn toenemende twijfel. Hij gelooft nog steeds in God. Er moet Iemand zijn, zei hij, die alles in gang heeft gezet. Want zelfs als je uitgaat van een oerknal, dan moet er toch iets of iemand zijn geweest die voor de oerknal heeft gezorgd. Jezus Christus is zeker een historische figuur die een groots voorbeeld heeft nagelaten van hoe je als mens behoort te leven. Maar alles eromheen is voor hem steeds meer omringd geraakt door vraagtekens. Ook Jezus’ opstanding uit de dood is iets waarin hij niet meer kan geloven. Komt er dan niets meer na dit leven, vroeg van den Brink.  Van Agt antwoordde dat het mooi zou zijn als het zo zou zijn, maar er voluit op rekenen, dat kan hij niet meer.

In het kader van mijn boekje GAAN of BLIJVEN? heb ik de laatste achttien maanden heel veel reacties gekregen van, en gesprekken gevoerd met, leden van mijn kerk die op allerlei manieren met hun twijfel worstelen. En daarbij is het mij opgevallen dat er ook erg veel mensen zijn die op latere (of zelfs hoge) leeftijd steeds meer zijn gaan twijfelen aan belangrijke elementen van hun geloof. Soms gaat het daarbij om de vraag of God wel echt bestaat. Vaak ook over de vraag naar het waarom van het lijden en van alle ellende in de wereld, en naar het waarom van veel dingen in hun eigen leven. Maar steeds weer is er ook de vraag of Jezus wel echt is opgestaan en of we zeker kunnen zijn van een leven hierna. Het ligt voor de hand dat mensen bij het ouder worden vaker over hun eigen sterfelijkheid gaan nadenken, maar juist dan zou het belangrijk zijn om er zeker van te kunnen zijn dat de dood niet het einde is.

Ik heb mijn twijfels ten aanzien van een aantal dingen die mijn kerk als ‘fundamentele geloofspunten’ ziet, maar ik wil vasthouden aan het evangelie van Jezus’ verrijzenis. Ik ben het met Paulus eens dat, als ik die overtuiging kwijtraak, ik een beklagenswaardig mens ben.  Als Jezus niet is opgestaan dan is geloof en kerk eigenlijk niet meer dan een nare grap. Ik zou het Dries van Agt wel willen toeroepen—zeker nu Pasen voor de deur staat: Laat het geloof in de opstanding van de Heer niet los. En dat zeg ik ook steeds weer tegen mensen die met mij over hun twijfel spreken. Je mag, wat mij betreft, aan heel veel dingen twijfelen, maar houd die kern van wat het christelijk geloof inhoudt vast—hoeveel moeite je dat ook kost. Harde bewijzen dat de opstanding heeft plaatsgevonden zijn er niet. Er hing geen cctv boven de grafkamer waarin men het lichaam van Jezus had gelegd. Maar er zijn genoeg goede redenen om te blijven geloven dat de Heer ‘waarlijk is opgestaan.’  Daarover meer volgende week.