Daily Archives: Februari 20, 2019

Gestold geloof

Tijdens haar gesprek met Annemiek Schrijver  in het zondagmorgenprogramma “De Verwondering” noemde ds. Christien Crouwel—de nieuwe algemeen secretaris van de Raad van Kerken in Nederland—een credo of een geloofsbelijdenis een “stuk verstolde geloofstraditie.” Crouwel is jarenlang predikant geweest in de PKN, een kerk in de traditie van vooral Johannes Calvijn, die zich baseert op de belijdenisgeschriften van het gereformeerd protestantisme, met o.a. de Nederlandse Geloofsbelijdenis en de Heidelbergse Catechismus. Toen de PKN ontstond uit een samengaan van het grootste deel van de Nederlands Hervormde Kerk, de Gereformeerde Kerk en de Lutherse Kerk, kwamen daar ook de Lutherse belijdenisgeschriften bij. Deze documenten hebben een eerbiedwaardige geschiedenis maar het hun stoffigheid ademen zij in veel opzichten vooral de tijd waarin ze ontstonden. Ik kan goed begrijpen waarom Crouwel deze documenten “verstold” noemde.

Alle geloofsgemeenschappen zeulen zo’n stuk “gestolde” geloofservaringen met zich mee. En dat geldt ook voor groeperingen die nog niet zo lang bestaan als de “gevestigde” kerken, zoals bijvoorbeeld de Kerk van de Zevendedags Adventisten. Officieel beweren adventisten dat zij geen geloofsbelijdenis of credo hebben. In werkelijkheid is de lijst van Fundamentele Geloofspunten wel zo gaan functioneren en wordt elk lid van de kerk—en zeker elke predikant—geacht met de gehele lijst in te stemmen. Daarnaast hebben de boeken van Ellen White ook een gezaghebbende status gekregen. Elk kerklid—en zeker elke predikant—wordt ook geachte de belangrijke rol daarvan te erkennen.  De adventistische leiders van het eerste uur waarschuwden voor “gestolde geloofstradities” waarin dingen voor lange tijd werden vastgetimmerd en weigerden aanvankelijk zelfs een lijst van geloofspunten op te stellen. Ze zagen het gevaar dat dit als een “gestold” credo zou gaan functioneren. En Ellen White waarschuwde ook zelf regelmatig dat wat zij schreef geen absoluut gezag had maar altijd getoetst moest worden aan de Bijbel.

Crouwel zei in haar interview dat je als gelovige eigenlijk je persoonlijke geloofsbelijdenis moet opstellen, zodat deze je eigen geloofservaring en overtuiging weergeeft. Als onderdeel van een bepaalde geloofstraditie word je geïnspireerd door het geloofsbezit van je kerk, maar je belijdenis van wat je persoonlijk gelooft moet meer zijn en dieper gaan dan nazeggen wat je kerk gelooft.

Dat spreekt mij aan. De geloofstraditie die je hebt meegekregen—door geboorte en opvoeding en/of door een latere bewust keuze—is belangrijk. Het bepaalt in belangrijke make je identiteit als christen. Het geeft aan in welke “verpakking” je je christen-zijn wilt beleven. Voor mij is die adventistische “verpakking” waardevol. Ik zie nog altijd redenen genoeg om overtuigd adventist te blijven. Maar ik moet, net als ds. Crouwel, erkennen dat het geloofsbezit van mijn kerk in belangrijke mate een “gestolde” geloofservaring is geworden. Simpelweg te herhalen wat ik, volgens de 28 Fundamentele Geloofspunten geacht word te geloven is niet het soort geloof dat van binnen uit komt. Ik moet mijn eigen geloofsbelijdenis ontwikkelen, want het gaat er uiteindelijk niet om dat ik instem met wat een heleboel mensen officieel zeggen te geloven, maar wat ik persoonlijk geloof.  Komend vanuit een bepaalde geloofstraditie zal mijn persoonlijke geloofsbelijdenis daardoor onvermijdelijk “gekleurd” worden, maar het moet meer zijn dan formeel instemmen met een lijst van geloofspunten die nu eenmaal door de kerk officieel zijn vastgesteld. Echt geloof vraagt om een innerlijk doorleefd credo, om het continu zoeken naar antwoorden en je steeds afvragen wat werkelijke “fundamenteel” is in je geloof, in plaats van tevreden te zijn met het nazeggen van een “gestolde geloofservaring.”