Vorige week werd mijn blog geïnspireerd door de thesis van een van de studenten van de Master in Leadership course die Andrews University via Newbold College aanbiedt aan een vijftigtal leiders vanuit geheel Europa (en waarbij ik sinds twee jaar betrokken ben). Ook deze week is een aspect van deze cursus de aanleiding voor mijn blog. Een van de tien pijlers van de studie is ‘Creative Leadership and Innovation.’  Ik heb in de afgelopen periode enkele ‘papers’ moeten lezen waarin de studenten uiteenzetten welke innovatieve projecten zij recentelijk hebben ondernomen en welke theoretische onderbouwing zij daarvoor vonden in de literatuur die zij in dit kader moesten lezen.

Misschien had het mij niet moeten verbazen, maar toch had ik niet helemaal verwacht dat het creatieve element behoorlijk op de achtergrond bleef en dat de innovatie die zij rapporteerden vooral te maken had met technologische vernieuwing: de aanschaf van nieuwe apparatuur en het in gebruik nemen van nieuwe digitale toepassingen. Het bevestigde wat mij in de loop der jaren in mijn diverse jobs binnen de kerk steeds weer is opgevallen.  Innovatie betekent in de praktijk meestal: nieuwe spullen aanschaffen en het betekent zelden een geheel nieuwe, creatieve aanpak van de uitdagingen waarvoor men staat.

Toen ik in de jaren tachtig in Afrika de uitgeverijen bezocht die de kerk verspreid over het continent heeft, zag ik hoe er steeds weer geld werd gevonden om nieuwe machines aan te schaffen, maar dat er geen noemenswaardige pogingen werden gedaan om mensen in de creatieve sfeer op te leiden en een eigen Afrikaanse grafische aanpak enige prioriteit te geven. De uitgeverijen hadden destijds zo’n 700-800 mensen in dienst die de zetapparatuur, de persen, de vouwmachines, enz. bedienden, maar ik constateerde dat voor het gehele continent het aantal voltijds redacteuren en grafische ontwerpers misschien niet op de vingers van één hand, maar dan toch zeker wel op die van twee handen, konden worden geteld.

Dat is een beeld dat—misschien niet met dezelfde schokkende proporties—wereldwijd te zien is. De Adventkerk is altijd goed geweest in het toepassen van nieuwe technologie, zowel wat de printmedia als het gebruik van radio en televisie betreft. Het bleek en blijkt altijd weer mogelijk om nieuwe machines te kopen, studio’s uit te rusten en de nodige computersystemen aan te schaffen. Maar bij veel leiders is nog veel te weinig het besef doorgedrongen dat echte innovatie vooral te maken heeft met het ontwikkelen van creatieve geesten. Zeker, je hebt state-of-the-art camera’s nodig en goed uitgeruste studio’s, enz., maar je hebt vooral talentvolle schrijvers nodig, grafische vaklui en knappe bedenkers van nieuwe projecten en verrassende programma’s. Je hebt mensen nodig die de boodschap van de kerk kunnen vertalen in woorden en beelden die ook spreken tot mensen die deel uitmaken van een totaal andere subcultuur dan de onze.

Een van de grote problemen voor de uitgevers en programmamakers is dat zij zich voortdurend zorgen moeten maken over hun financiële sponsors. Vinden degenen die de rekening betalen dat het product dat zij maken ‘adventistisch’ genoeg? Herkennen zij daarin de ‘tegenwoordige waarheid’ voldoende? Ik noem een voorbeeld. Sinds tientallen jaren geeft de kerk het blad ‘Signs’ uit (voorheen: Signs of the Times). De belangrijkste innovatie die het blad heeft beleefd is dat men er op een gegeven moment voor koos om op het kleine formaat van de Reader’s Digest (‘Het Beste’) over te gaan.  De redactie doet zijn stinkende best om een goed blad te maken, maar ze moeten zich daarbij steeds afvragen: Valt het blad in de smaak bij de oudere, conservatieve kerkleden, zodat zij ook in de toekomst geschenkabonnementen willen weggeven. Als dat zou ophouden is het blad ten dode opgeschreven. Helaas betekent dit echter dat er geen creatieve impuls is om een tijdschrift te maken dat op een nieuwe manier de lezers kan prikkelen met relevante adventistische inzichten.

Op een creatieve manier innovatief zijn heeft wel bepaalde risico’s. Dat ondervonden enkele jaren geleden de makers van de serie ‘The Record Keeper’. Het project had aanvankelijk de officiële kerkelijke imprimatur en kreeg zelf een flinke subsidie uit de kerkelijke koffers. Nadat het script en de opzet was goedgekeurd gingen de grafische innovators aan de slag om hun boodschap op een geheel nieuwe manier uit te dragen. Toen het product klaar was oogstte het veel lof, maar de kerkelijke leiders kregen koudwatervrees en zorgden ervoor dat de film niet in omloop kwam. Het was zo ‘anders’ dan wat men gewend was, dat het mogelijk voor problemen zou zorgen!

Ja, wie echt innovatief wil zijn moet wel durf hebben, En er mag ook best wel eens wat mislukken. Maar zonder die creatieve durf blijft innovatie steken in het alleen maar kopen van nieuwe spullen.

(PS  Besluiten om een kerkdienst van een plaatselijke gemeente voortaan gaan ‘streamen’ is pas een echte innovatie als wat in de dienst aan de orde komt ‘nieuw’ is voor de niet-kerkelijke man of vrouw die  toevallig op de site terechtkomt en nieuwsgierig genoeg wordt om de volgende week weer te kijken.)