Daily Archives: December 5, 2019

Tradities

Het woord ‘traditie’ heeft zijn wortels in het Latijn. Mijn Latijn is nogal roestig, maar ik herinner me nog wel dat het woord teruggaat op het Latijnse werkwoord tradere, wat doorgeven betekent. Een traditie gaat dus over het doorgeven van dingen van de ene periode naar de andere, van de ene generatie naar de volgende. Op zich is het een nogal neutraal woord.

Voor veel protestanten heeft de term ‘traditie’ een katholieke lading. De hervormers propageerden het Sola Scriptura-principe (alleen de Bijbel), maar katholieken beweren dat de kerk door de eeuwen heen een schat aan wijsheid en inzicht (de traditie) heeft voortgebracht die naast de Bijbel een bron van openbaring is.

Adventisten spreken meestal in negatieve bewoordingen over ‘traditie’. Naast wat zij beschouwen als onbijbelse katholieke tradities, ontdekten zij ook in andere christelijke kerken een liefde voor ‘dode vormen’ en ‘onveranderlijke tradities’. Wat in verschillende kerkgenootschappen werd gezegd en gedaan, werd niet aan de Schrift getoetst, maar werd grotendeels voorgeschreven door documenten en synodebesluiten die samen een nogal onwrikbare traditie vormen. In hun veroordeling van tradities vergeten Adventisten soms (vaak?) dat elk instituut tradities ontwikkelt. En dat geldt ook voor de Adventkerk. Adventisten hebben er helaas vaak weinig oog voor dat andere religieuze gemeenschappen inderdaad tal van mooie tradities hebben. Op sommige daarvan kan ik soms wel eens jaloers zijn.

Tradities zijn niet beperkt tot kerken en tot het religieuze domein. Steden en dorpen, landen en etnische groepen hebben ook hun eigen tradities. Veel van deze tradities zijn goed en moeten behouden blijven. Sommige zijn bedenkelijk of zelfs moreel verwerpelijk (bijv. stierengevechten, vrouwenbesnijdenis, ontgroeningsrituelen voor studenten). Sommige tradities zijn geïmporteerd (vooral uit de VS) en werden snel overgenomen, zoals bijvoorbeeld: Valentijnsdag, Halloween en Black Friday. Plotseling heeft de Black Friday rage de Nederlandse verbeelding (of is het: het gebrek aan verbeelding?) geprikkeld.

De laatste tijd zijn enkele Nederlandse tradities nogal controversieel geworden. Op 5 december vieren de Nederlanders Sinterklaas – het jaarlijkse feest voor de kinderen. Het is de tijd om cadeautjes te krijgen en te geven (in plaats van met Kerstmis, hoewel het geven van kerstcadeautjes langzaam maar zeker ook in Nederland een traditie wordt). Een paar weken voor 5 december doet Sinterklaas zijn intrede, vergezeld van een groep zwarte knechten. Er is steeds meer weerstand tegen dit aspect, dat, zo wordt beweerd, het concept van slaafsheid combineert met dat van zwartheid. Een aantal actiegroepen staat erop dat de helpers van Sinterklaas niet langer zwart mogen zijn, terwijl anderen juist vinden dat deze oude traditie niets te maken heeft met rassendiscriminatie en op geen enkele manier mag worden afgezwakt.

De afgelopen week is er veel onrust geweest in een aantal wijken van Den Haag, nadat de stad besloot geen vergunning af te geven voor de traditionele vreugdevuren op oudejaarsavond. Vorig jaar hebben deze branden tot gevaarlijke situaties geleid en de regels zijn dan ook zodanig aangescherpt dat de traditionele vuren eigenlijk tot het verleden behoren. Velen vinden dat de stad een verstandige beslissing heeft genomen, maar anderen voelen zich beroofd van een belangrijke traditie!

Ik denk dat het verkeerd is om opgesloten te zitten in tradities die tegen elke prijs moeten worden voortgezet. Ja, tradities moeten continuïteit hebben, maar er moet ook de vrijheid zijn om ze voortdurend aan te passen. Ik kijk uit naar de komende weken met de vele kersttradities. Sommige van deze tradities zullen ongetwijfeld geleidelijk aan verdwijnen, terwijl ook andere, nieuwe tradities zullen ontstaan. We hebben tradities nodig in ons persoonlijke leven, in de plaats, de regio of het land waar we wonen, maar ook in de geloofsgemeenschap waarvan we deel uitmaken. Het draagt bij aan wat wij identiteit noemen.

Om heel eerlijk te zijn, als sommige tradities uit mijn kerk zouden verdwijnen, zou ik ze niet missen. Maar een kerk moet zeker tradities hebben. Als we niets kunnen doorgeven aan degenen die na ons komen, dingen die we belangrijk vinden en die ons maken tot wat we zijn – en dit is meer dan een lijst van 28 ‘fundamentele Geloofspunten’ – dan is het treurig met ons gesteld.

Dankbaar zijn voor de tradities die aan ons zijn overgeleverd, terwijl we ons vrij voelen om ze aan te passen, waar en wanneer dat gewenst is, en zelf nieuwe tradities scheppen en deze overdragen aan degenen die na ons komen – dit maakt een geloofsgemeenschap tot een levende beweging.

(Aangepast van mijn blog van 19 september 2012)