Daily Archives: December 19, 2019

De Hondsrug en de Hunebedden

Vorige week preekte ik in de Adventgemeente in Emmen. De gemeente in Emmen is een relatief kleine maar stabiele groep waar ik graag preek. De afstanden in Nederland zijn betrekkelijk klein, maar voor iemand die in het westen of het centrum van het land woont is de provincie Drenthe toch, althans voor het gevoel, een heel stuk weg. Omdat er een speciale aanbieding was voor twee nachten met ontbijt in het Van der Valk Hotel even buiten Emmen besloten mijn vrouw en ik al op donderdag richting Emmen te rijden en daar gedurende twee dagen de ons grotendeels onbekende omgeving wat te verkennen. Op donderdag bezochten we de nieuwe dierentuin, Wildlands, in Emmen. Het feit dat we gratis tickets hadden was een extra aanmoediging. We waren benieuwd wat we zouden zien. De manier waarop deze zoo is opgezet maakt het een bezoek meer dan waard!

Op donderdag besloten we een route te volgen langs een aantal dorpen in het Hondsrug-gebied. De Hondsrug is een gebied in de provincie Drenthe dat geologisch zo interessant is dat de UNESCO het de titel van geologisch natuurpark heeft gegeven. Het is een smal gebied van zo’n 70 kilometer lengte, dat een klein beetje heuvelachtig is en ook aanzienlijk meer bebost is dan de omliggende delen van de provincie. Bovendien vind je hier de meeste van de circa 52 hunebedden—de oudste monumenten van Nederland.

Ik heb geen verstand van geologie, maar een klein beetje leeswerk gaf me wat meer achtergrondkennis over het ontstaan van dit bijzondere landschapstype. Ik citeer een paragraaf uit een Wikipedia-artikel: ‘Tijdens de voorlaatste ijstijd ploegde de vanuit het noordwesten oprukkende ijsstroom door de Noord-Nederlandse bodem, met de kaarsrechte en evenwijdige ruggen—de zgn. megaflues—als resultaat.’ Het artikel gaat verder met te vermelden dat dit unieke proces, waarvan ook enkele voorbeelden te vinden zijn in Canada, zich zo’n 150.000 jaar geleden afspeelde. Het was een leuke ervaring wat beter kennis te maken met dit gebied.

Met de enorme ijsmassa die voortgestuwd werd vanuit Scandinavia kwamen enorme keien mee. Die werden veel later, in de zgn. Nieuwe Steentijd, gebruikt door de Hunen om graftombes te maken waarin ze hun doden konden begraven. Deze “Hunen” maakten deel uit van de Trechterbekercultuur, van ongeveer 3400 tot 2850 jaar voor Christus.

Ons bezoek aan de Hondsrug zette wel weer even aan het denken. Het is nogal lastig om de jaartallen die genoemd worden voor de ijstijd die de Hondsrug schiep, en zelfs voor de hunebedbouwers, in te passen in het schema van een schepping die in het recente verleden, zo tussen de 6.000 en 10.000 jaar geleden, zou hebben plaatsgevonden. Maar, om eerlijk te zijn, maak ik me daarover geen grote zorgen.

Hoe de ijstijden van het verleden passen in het moderne klimaatonderzoek doet wel wat meer vragen bij mij rijzen. Onderzoek heeft volgens de geologen uitgewezen dat er in de loop van tientallen miljoenen jaren zo’n 23 ijstijden zijn geweest- een lang proces waarbij de aarde (of althans een groot deel daarvan) een flink aantal keren heel veel kouder werd om daarna weer aanzienlijk op te warmen.

Terwijl ik daar op de Hondsrug over nadacht, vergaderden duizenden klimaatexperts en politici in Madrid over de recente opwarming van de aarde. Zij probeerden het eens te worden over maatregelen die deze opwarming tot ongeveer 2 graden C moeten beperken. Volgens de meeste vergaderaars in Madrid heeft de mens de schuld van de klimaatverandering en moeten er daarom dringend wereldwijd door de mensheid maatregelen genomen worden. Voor zover ik de discussies heb gevolgd (en in staat ben ze te volgen) is het inderdaad zaak dat we beseffen dat we —tot op zekere hoogte—ook rentmeesters zijn van het klimaat. We kunnen niet net als Donald Trump (en ook zoals sommige afschuwelijke Nederlandse populistische politici) beweren dat de klimaatproblematiek een enorme (linkse) hoax is. Maar misschien moeten we tegelijkertijd toch ook wel beseffen dat er altijd al grote schommelingen in het klimaat zijn geweest en er ook nu wellicht factoren in het geding zijn die we niet kennen of begrijpen. Helaas zijn veel dingen vaak veel ingewikkelder dan ze op het eerste gezicht lijken, of in de berichtgeving van media zoals de Telegraaf worden beschreven.