Vorige week ontving Koning Willem Alexander uit handen van de voorzitter van het Nederlands-Vlaams Bijbelgenootschap het eerste exemplaar overhandigd van een nieuwe Nederlandse Bijbelvertaling, de NBV21. Inmiddels heb ik er ook een. Gisteren hield een vertegenwoordiger van het Bijbelgenootschap een lezing tijdens een bijeenkomst van Nederlandse adventistische predikanten over de vertaalprincipes die ten grondslag liggen aan deze nieuwe vertaling. De spreker, Cor Hoogerwerf, was als specialist vertalen en exegese van het Nieuwe Testament direct betrokken bij de nieuwe Bijbelvertaling, waarvan alle aanwezige predikanten een exemplaar cadeau kregen.

Eigenlijk is er geen sprake van een geheel nieuwe vertaling, maar van een grondige herziening van de editie van de Bijbel die in 2004 verscheen. Het was destijds al voorzien dat er nog verder aan deze vertaling zou moeten worden gesleuteld. Niet alleen zouden er nieuwe wetenschappelijke inzichten komen, maar er waren ook de (onvermijdelijke) fouten die moesten worden gecorrigeerd en op tal van punten kon het Nederlands worden verbeterd. Toen de editie van 2004 verscheen werd aan de lezers gevraagd om hun opmerkingen en eventuele kritiek en voorstellen tot verbetering in te sturen. Daaraan werd op grote schaal gehoor gegeven, zodat de groep vertalers en de groep Neerlandici enkele duizenden reacties moesten beoordelen. Hun werk leidde uiteindelijk tot ca. 12.000 (merendeels) kleine en een aantal grotere wijzigingen. Soms betreft het interpunctie, maar soms ook verandering van woorden, of het omzetten van zinnen en het consequenter vertalen van bepaalde Hebreeuwse en Griekse woorden met Nederlandse equivalenten. Op een aantal plekken vind je opvallende veranderingen. Zo is in Jesaja 34:11 “stekelvarken” vervangen door “roerdomp” en in een dozijn teksten het woord “drank” door het woord “bier.” Recent archeologisch onderzoek heeft aangetoond dat Israël brouwerijen kende en dat “bier” dus een logische vertaling is!

Een ander aspect leverde verreweg de meeste discussie op, namelijk de herinvoering van hoofdletters (de zgn. eerbiedskapitalen) bij persoonlijke voornaamwoorden die betrekking hebben op de Godheid. Die hoofdletters waren in 2004 achterwege gelaten. Men meende destijds dat in het algemeen taalgebruik in Nederland de hoofdletter op zijn retour was. Dat blijkt echter niet het geval te zijn, concludeerde men nu. Bovendien was er bij heel veel bijbellezers het gevoel dat de hoofdletter weer terug moest komen om onze eerbied voor God uit te drukken. Het is een sentiment dat ik in de adventistische geloofsgemeenschap ook dikwijls heb gehoord.

Ik ben blij met deze nieuwe Bijbelvertaling, en vermoed dat deze vrij snel ook door veel Nederlandse adventisten zal worden gebruikt, ook op de kansel. Nieuwe edities van de Bijbel zijn in het verleden in adventistische kring steeds vrij snel geaccepteerd en er is alle reden om aan te nemen dat dit nu ook wel weer het geval zal zijn. Maar er zal ook stevige tegenstand zijn. Er zijn nog altijd heel wat mensen in “onze” kerk (evenals in veel andere geloofsgemeenschappen) die vast willen houden aan de Statenvertaling of de Herstelde Statenvertaling omdat zij deze als als “zuiverder” zien. Bij de meesten van hen die dat vinden berust dit op traditie en gevoel, en dat is begrijpelijk. Als je aan bepaalde uitdrukkingen gehecht bent is het niet voor iedereen even gemakkelijk om die los te laten. Maar dat de nieuwere bijbelvertalingen minder “zuiver” zouden zijn is niet waar. Integendeel.

Vertalen is een gecompliceerd proces. Het gaat om een getrouwe weergave van de brontekst en een goed leesbare en verstaanbare versie in de taal van de doelgroep. Daarbij kunnen verschillende vertaalmethoden worden gehanteerd. Sommige methoden leggen alle nadruk op de oorspronkelijke Hebreeuwse en Griekse tekst en willen daar zo dicht mogelijk bij blijven. Andere vertaalmethoden (zoals bijvoorbeeld gebruikt bij de Bijbel in Gewone Taal) willen eerst en vooral een vertaling leveren die gemakkelijk leesbaar is. De NBV21 gaat een middenweg.

Bij een nieuwe Bijbelvertaling gaat het niet alleen om taalkundige kwesties, maar gaat het ook om theologie. De meeste Bijbellezers geloven dat de Bijbel geen gewoon boek is maar op de een of andere manier te maken heeft met goddelijke inspiratie. God heeft zich geopenbaard door zijn Zoon Jezus Christus, maar ook door het geschreven/gedrukte Woord. Hij heeft daarvoor mensen gebruikt, door de eeuwen heen, die met hun eigen woorden en bijzondere stijl op schrift stelden wat zij herkenden als Gods boodschap. Sindsdien zijn die woorden steeds weer overgeschreven en in talloze talen vertaald. De Bijbel is Gods werk maar is ook heel nadrukkelijke mensenwerk. In elke fase van de geschiedenis en binnen elke cultuur moeten de bijbelse woorden steeds weer een nieuwe klank krijgen, zodat ze de mensen voor wie ze bedoeld zijn kunnen aanspreken. God heeft mensen de taak gegeven zijn woorden door te geven, zo goed als zij dat kunnen. En aangezien de kennis van de oorspronkelijke talen continu toeneemt, en de taal van de lezers voor wie een vertaling bestemd is voortdurend evolueert, zijn nieuw vertalingen steeds weer een Godsgeschenk dat ons verrijkt.

Wie de Statenvertaling wil blijven gebruiken of aan een andere vertaling gehecht is–wat mij betreft is dat prima! Maar laat niemand beweren dat het van extra vroomheid en trouw aan Gods Woord getuigt om nieuwere vertalingen af te wijzen. Er is dan ook alle reden om nu ook de NBV21 dankbaar te gaan gebruiken!