Op 1 januari vond een afsplitsing plaats van de Reformed Church in America. Drieënveertig lokale gemeenten besloten uit het kerkverband te treden en samen een nieuw kerkgenootschap op te richten: de Alliance of Reformed Churches. Het is waarschijnlijk dat in de nabije toekomst een aantal gemeenten van andere conservatieve kerkgenootschappen zich hierbij zullen aansluiten.

Ik heb altijd een speciale interesse gehad voor de Reformed Church in America, want deze kerk heeft een heel nauwe historische band met Nederland. Zij was in feite een Amerikaanse tak van de Nederlands-Hervormde Kerk en had later vooral contacten met de Gereformeerde Kerk (nadat deze in 1892 was ontstaan na een afsplitsing van de Nederlands Hervormden). Maar wat nu vooral mijn aandacht trok was de reden voor de vorming van weer een nieuw kerkgenootschap. De directe oorzaak waarom de 43 gemeenten niet langer onder de paraplu van de Reformed Church in America wilden blijven was de LHBTI+ kwestie. Men kon zich niet verenigen met de conclusie dat men voortaan ook huwelijken van personen van gelijk geslacht voluit erkent, en dat ook niet-hetero personen predikant kunnen worden.

Het is niet het eerste kerkgenootschap in de VS dat om deze reden uiteenvalt. Ook bij Amerikaanse episcopalen, lutheranen en presbyterianen heeft een conservatief segment van de kerk in het recente verleden besloten een eigen weg te gaan en een eigen kerkverband op te richten, en bij de methodisten staat dat eveneens te gebeuren.

Is een dergelijke ontwikkeling ook te verwachten bij de Kerk van Zevende-dags Adventisten? Ik ken heel wat adventisten (die goed op de hoogte zijn van wat er zoal in hun kerk gaande is), die denken dat een scheuring tussen liberale en conservatieve adventisten onafwendbaar is. De polarisatie is dusdanig groot geworden dat het moeilijk is om alle kikkers in dezelfde emmer te houden. En de LHBTI+ kwestie speelt daarbij een belangrijke rol, naast het voortslepende conflict over de inzegening van vrouwelijke ambtsdragers. Zou het dan niet het beste zijn als de knoop wordt doorgehakt en de conservatieve adventisten een zelfstandig kerkgenootschap stichten?

Ik denk niet dat dit gaat gebeuren. Veel conservatieve kerkleden vinden eigenlijk dat het meer voor de hand zou liggen als de liberale medegelovigen zich zouden afscheiden. Maar ook dat is heel onwaarschijnlijk. Velen van hen houden het op een gegeven moment voor gezien en verlaten de kerk. Aan die kant van de kerk is er niet de geestelijke energie om tot een geheel nieuwe organisatie te komen. Verder moeten we constateren dat veel conservatieven eigenlijk wel redelijk tevreden zijn met de huidige koers van de wereldkerk en vaak hebben zij een geestelijk onderkomen gevonden bij een van de talrijke “independent ministries,” die op een enkele uitzondering na (bijv. Adventist Forums en Adventist Today) een conservatieve of ultraconservatieve koers varen.

In een kerk die inmiddels zo’n 22 miljoen leden telt, is een verscheidenheid aan standpunten ten aanzien van allerlei theologische, ethische en praktische zaken onvermijdelijk. De verschillen in (kerk)historische, culturele, en etnische achtergronden maken dat onontkoombaar. En als de leiding van de kerk voor één bepaalde tendens kiest, levert dat natuurlijk instemming zowel als protest op.

Hoe kan een interne eenheid bewaard blijven (en op bepaalde plaatsen: hersteld worden)? Het lijkt me dat er twee opties zijn. De eerste is dat je voor één basis-benadering kiest en geen plaats biedt aan degenen die het daarmee niet eens zijn. Met andere woorden: je kiest voor een “remnant”, een “rest”, en bevordert dat anderen verdwijnen. Dat is volgens mij een heilloze weg die resulteert in een fanatieke sekte.

De andere optie is dat je streeft naar een kerk waarin de basiswaarden gemeenschappelijk zijn, maar waarin verschillende stromingen in harmonie naast elkaar kunnen bestaan en met elkaar in gesprek blijven. Het is jammer dat dit in de Reformed Church in America niet gelukt is. In de Nederlandse kerkelijke stroming waarmee ze verwant zijn hebben zij heel wat voorbeelden gezien van kerkelijke splitsingen, maar het recente voorbeeld van de Protestante Kerk in Nederland (PKN) waarin diverse stromingen onder één kerkelijk dak hun plaats hebben gevonden, had hen kunnen inspireren.

Ik hoop dat het mijn kerk wel zal lukken om plaats te bieden aan de diversiteit die een niet meer terug te draaien realiteit is geworden.