Ik geloof niet dat ik iemand ken met een kortere achternaam dan de huidige algemeen secretaris van de Generale Conferentie van Zevende-dags Adventisten—het overkoepelende orgaan van de wereldwijde Adventkerk. Het gaat om dr. Ng., die traditiegetrouw tijdens de jaarlijkse najaarsvergadering van het wereldbestuur een stroom of statistische gegevens over de afgevaardigden uitstortte.
Op dezelfde dag dat ik kennis kon nemen van de belangrijkste cijfers van dr. Ng, las ik toevallig een aantal hoofdstukken in een boeiend boek dat Amazon onlangs bij mij afleverde: From Times Square to Timbuktu: The Post-Christian West Meets the Non-Western Church. Het boek is geschreven door Wesley Granberg-Michaelson, die niet alleen geruime tijd een leidende rol had in de Gereformeerde Kerk in de VS, maar ook een loopbaan heeft gehad in de wereld van de oecumene.
Het was frappant hoe het beeld dat dr. Ng van de Adventkerk schetste 1 op 1 precies paste op wat Granberg-Michaelson schreef over het christendom in het algemeen. Diens boek geeft de lezer inzicht in hoe het zwaartepunt van het christendom steeds verder verschoven is van het Noorden naar het Zuiden. Een steeds groter percentage van de christenen woont niet langer in de westerse wereld (het ‘Noorden’), maar is nu te vinden in de zich ontwikkelende wereld (het ‘Zuiden’). Het keerpunt lag rond 1980. Sindsdien zijn er meer christenen in Zuid dan in Noord. Honderd jaar geleden woonde 80 percent van alle christenen in Europa en Noord-Amerika. Nu is het nog maar 40 percent. Tegelijkertijd is er een andere ontwikkeling: Tenminste de helft van alle migranten in de wereld is Christen! Dat zorgt ervoor dat het percentage christenen in de westerse wereld niet zo snel afneemt als het geval zou zijn geweest als er geen migrantenstroom zou zijn geweest.
Ooit woonden bijna alle zevende-dags adventisten in het ‘Noorden’. Maar dat is al lang niet meer zo. Van de 18 miljoen adventisten van nu wonen er slechts ongeveer 1,2 miljoen in Noord-Amerika, minder dan een half miljoen in Europa, en slechts ongeveer 70.000 in Australië en Nieuw Zeeland beschouwen zichzelf als adventist. Ng gaf een lijstje van landen waar de kerk in ledental groeit. Die zijn vrijwel allemaal te vinden in het ‘Zuiden’ en waar de kerk in het ‘Noorden’ groeit, of in ledental ongeveer gelijk blijft, is dat te danken aan een fikse migrantenstroom.
Het is niet moeilijk de parallellen te zien tussen wat er wereldwijd met het christendom gebeurt en wat de Adventkerk ervaart. Dat geldt vooral ook wat de bestuurlijke aspecten betreft. Hoewel een groot deel van de kerkelijke fondsen nog uit het ‘Noorden’ komt, bepalen de mensen uit het ‘Zuiden’ steeds meer de kerkelijke agenda. Dit heeft allemaal heel veel consequenties. Het zorgt ervoor dat de kerk verandert—in veel opzichten in conservatieve richting. En dat doet bij velen de vraag rijzen: Zal de kerk van de toekomst nog steeds een kerk zijn waar ik mij, als ‘noordeling’ thuis kan voelen?
Het boek van Wesley Granberg-Michaelson zette me ook op een ander punt flink aan het denken. Hij wijst erop dat de oecumenische beweging maar met een klein deel van het wereldwijde christendom in gesprek is. Een treffend voorbeeld: 349 (grote en kleine) kerken zijn aangesloten bij de Wereldraad van Kerken. Maar hoeveel kerkgenootschappen zijn er eigenlijk in de wereld? Experts zeggen dat het aantal tussen de 41.000 en de 43.000 ligt. En dat zijn echt niet allemaal één-mans bedrijfjes. Veel van deze kerken beweren dat zij de enig ware kerk zijn. Ook zevende-dags adventisten hebben dat vaak van zichzelf gezegd en veel individuele adventisten geloven dat nog steeds. Ik ben adventist, omdat ik in mijn kerk een reeks waardevolle inzichten en activiteiten zie. Maar te zeggen dat mijn kerk in alle opzichten de enig ware kerk is . . . ? Na het zien van de cijfers die Wesley Granberg-Michaelson me voorschotelt zal ik met dat soort uitspraken nog iets voorzichtiger zijn dan voorheen!