In 1964 bezocht ik voor de eerste keer een IKEA winkel. Mijn vrouw en ik waren in Zweden om daar door middel van boekenverkoop voldoende geld te verdienen om onze voorgenomen reis naar de Verenigde Staten te bekostigen. Daar zou ik aan Andrews University mijn studie voortzetten om een MA-graad te halen.

In de buurt van Stockholm zagen we een rond gebouw met het woord IKEA. We hebben er destijds een uurtje doorgebracht en onze ogen uitgekeken. Sindsdien heb ik de blauwe superwinkels in heel wat landen gezien. Ik herinner me er zelfs een in Koeweit! Heel wat van de meubels die wij (en talloos veel landgenoten) thuis hebben, zijn van IKEA afkomstig. We hebben ze uitgezocht, vaak met moeite in onze auto gekregen, en thuis in elkaar gezet—niet zelden met de vervelende ervaring dat er een of ander een schroef of boutje ontbrak.

Ik heb de Nederlandse IKEA-vestigingen nu al geruime tijd kunnen vermijden. Maar deze week was het dan weer zo ver. Ik had die ochtend geen wandeling van een ongeveer een uur gemaakt (zoals ik op de meeste dagen pleeg te doen), maar bij een bezoek aan IKEA  loop je ook fikse afstanden! Wie de pijlen op de vloer volgt meandert door de hele winkel (en wie dat niet doet, verdwaalt). Wij waren op zoek naar witte Billy boekenkasten. Een flinke tocht door de winkel. Maar OK, in het restaurant krijg je op vertoon van je IKEA-family card, gratis onbeperkt koffie en de Zweedse gehaktballetjes (kött bullar) blijven heel erg lekker (en goedkoop).

Buren van ons verhuizen binnenkort naar Portugal. Zij ontdoen zich van heel wat van hun spullen, waaronder twee zo goed als nieuwe witte Billy boekenkasten met een wit CD platenkastje. De prijs was symbolisch. En dus kochten we ze met het doel om in de huiskamer enkele berken-kleurige Billy’s te vervangen. Maar om het dan maar meteen goed te doen moest er nog een en andere in de witte kleur bijkomen.

Billy is sinds 1979 een mega-succesartikel van de Zweedse meubelgigant. Waarom die nu zo nodig ‘verbeterd’ moest worden is mij een raadsel. De gaatjes voor de plugjes waarop de planken rusten zijn nu kleiner en de plugjes zijn trouwens ook zelf veranderd. Het meest verontrustend is dat de kleur enigszins is aangepast: wit is nu nog iets witter geworden.

Maar, de klus is inmiddels geklaard, met als resultaat dat we weer iets meer boeken een plaatsje kunnen geven. En je moet een heel scherp oog hebben om het kleurverschil tussen de kasten te kunnen zien!

De lezer heeft misschien tussen de regels door al geraden dat ik niet echt tot de grote schare IKEA-fans behoor. Ik ben nu eenmaal wat allergisch voor alle grote winkels (boekwinkels uitgezonderd). Ik ben iemand die eigenlijk meer van de vroegere dorpswinkel houdt, waar van alle artikelen maar één merk, in maar één soort verpakking, verkrijgbaar was.

Maar het valt niet te ontkennen dat IKEA wel een supersterk concept heeft neergezet. Je herkent ze overal ter wereld. De winkels zijn laagdrempelig. Je kunt je kinderen tijdelijk kwijt in de ballenbak, waar ze zich onder goed toezicht prima kunnen vermaken. Ze hebben zoveel verschillende artikelen dat mensen van alle leeftijden er terechtkunnen. Je mag dingen vragen, maar ook zelf nasnuffelen. Je kunt je toevlucht nemen in het al bovenvermelde restaurant. Daar kun je ontbijten voor een habbekrats, maar (zo las ik in een advertentie) je bent er ook welkom als je er met een groep wilt vergaderen. Je hoort er echt bij met de ‘family card’. Ik snap natuurlijk wel dat het er allemaal toe moet bijdragen dat er meer Billy boekenkasten en Kramfors bankstellen worden verkocht. Want je krijgt je ontbijtje niet voor slechts één euro omdat daar veel aan kan worden verdiend. En kennelijk lukt de strategie ook!

Toen ik wat verder nadacht over het IKEA-concept, vroeg ik mij af of er niet heel wat elementen zijn die je ook als kerkelijke gemeente zou kunnen toepassen. Veel kerkgebouwen zouden op de dagen en tijden dat ze leegstaan kunnen worden benut met laagdrempelige zaken die mensen onze ‘winkel’ kunnen binnenlokken. Waarom zouden niet allerlei groepen uit buurt of stad elkaar in de kerkelijke ruimten kunnen ontmoeten en waarom zouden er ook allerlei vergaderingen kunnen worden gehouden? En waarom geen activiteiten die hulp bieden aan mensen die met hun inburgeringscursus bezig zijn of proberen Nederlands te leren? Je hebt een paar vrijwilligers nodig om de deur te openen en wat assistentie te verlenen. En het koffieapparaat moet een redelijk product leveren. En misschien moet je een paar Billy boekenkasten neerzetten met boeken die geleend of meegenomen kunnen worden.

Misschien maak ik het iets te simpel . . . maar toch? Trouwens, een kerk waar je een pakket onderdelen kunt halen, in je favoriete kleur, die je dan vervolgens zelf in elkaar zet . . . dat spreekt me ook wel aan.