De muur

Op zaterdag 3 oktober vierde Duitsland feest.  Het was precies 25 jaar geleden dat de muur viel en het herenigingsproces van de twee Duitslanden kon gaan beginnen. Massaal stroomden de burgers van de DDR (Deutsche Demokratische Republik) naar plaatsen waar zij meer dan veertig jaar niet naar toe konden. Veel familieleden hadden elkaar al die tijd niet kunnen ontmoeten. Van het Westen naar het Oosten reizen was mpeilijk maar soms mogelijk, maar andersom vrijwel niet.

Uiteindelijk ging het echter ongelooflijk snel. De leiding van de DDR zag wel dat er veranderingen moesten komen en besefte dat zij de grip op hun land kwijtraakten. Maar dat het allemaal zo snel zou gaan kwam ook voor hen als een volkomen verrassing.

De ‘Wende’ (ommekeer) ligt nu 25 jaar achter ons. Vorige week reden mijn vrouw en ik naar Eisenach. Deze prachtige Luther-stad lag ooit in de DDR. Er is weinig dat daar nog aan herinnert. Ja, kort voordat we onze bestemming bereikten zagen we een bord waarop stond dat we de ‘Ehemaliger Grenze’ tussen Oost en West passeerden.  Hier en daar—en vooral in Berlijn—zijn er musea waar de nieuwe generatie kan ontdekken hoe het ooit was. Een stukje muur wordt door de miljoenen jaarlijkse toeristen onder alle hoeken gefotografeerd. En wie vanuit Nederland naar Berlijn rijdt komt langs Helmstedt, waar velen een stop maken om de oude grenspost te gaan bekijken.

Het was een gigantische opgave om Oost en West weer met elkaar te verbinden. Er was sprake van twee totaal verschillende systemen die op elkaar moesten worden aangesloten. Een enorm verschil in economische welstand moest worden overbrugd en een enorme achterstand in moderne huisvesting en infrastructuur moest worden ingehaald. Het was moeilijk voor veel ‘aussies’ om werk te vinden in hun herenigd vaderland.  Maar het is Duitsland gelukt het karwei te klaren. En daarom was er op 3 oktober voor de Duitsers alle reden om trots te zijn op wat werd bereikt. En voor andere landen was er alle reden Duitsland te feliciteren met deze enorme prestatie. De tijd van de ‘trabies’ en de gevreesde Stasi ligt achter ons. En Duitsland heeft nu, 25 jaar later, de morele en economische kracht—en de politieke wil—om een nieuwe uitdaging aan te gaan: het verwelkomen van teminste een miljoen vluchtelingen uit landen van regimes die vergelijkbaar zijn met wat ooit de DDR was.

Het Duitse wonder moet een inspiratiebron zijn voor andere gebieden in de wereld die door muren en grenzen van prikkeldraad afgescheiden zijn en waar burgers worden verraden als ze er een mening op na houden die het repressieve overheidsapparaat niet welgevallig is. Het is in zulke situaties moeilijk om hereniging en vrijheid te bereiken, maar het kan. En soms gaat het dan verrassend snel.

Dergelijke gedachten geven mij moed als ik naar de toestand kijk binnen de geloofsgemeenschap waartoe ik behoor. Alle vergelijkingen gaan tenminste ten dele mank en ik wil dan ook niet suggereren dat de Adventkerk lijdt onder een soort Stasi-terreur. Maar dat er een muur is ontstaan tussen het meer behoudende en meer progressieve deel van de kerk is onmiskenbaar. Daarbij gaat het vooral om de manier waarop de Bijbel wordt gelezen. En er zijn fikse culturele verschillen; in het ‘Zuiden’ worden veel dingen die in het ‘Noorden’ acceptabel of wenselijk zijn als on-bijbels of on-adventistisch van de hand gewezen. En door de grote migratiegolven naar West-Europa zijn ook veel problemen ontstaan of verergerd.   Op de een of andere manier moeten we erin slagen de tegenstellingen te overbruggen. De muren die ons scheiden moeten niet worden verhoogd of versterkt maar worden afgebroken. We hebben visionaire leiders nodig die ons daarbij voorgaan, en mensen met durf op alle niveaus, om gaten in de muren te slaan.  Soms denk je dat het nooit zal gebeuren? Dat dachten de Duitsers ook, maar toch gebeurde het.  Lange tijd leek het een droom die nooit zou worden vervuld.

Ik blijf ook dromen wat mijn kerk betreft.  En ik doe mijn best hier en daar een gaatje in de muur te slaan die mij van zoveel geloofsgenoten scheidt.