Ik heb een haat-liefde verhouding met IKEA. Aan de ene kant heb ik een geweldige bewondering voor het IKEA-concept en voor de grondlegger van het wereldwijde IKEA-imperium. De Zweed Ingvar Kamprad richtte het bedrijf op in 1943. Hij was toen 17 jaar oud. De naam van het bedrijf—IKEA—is een samenstelling van Kamprads initialen (I en K) en de eerste letters van Elmtaryd en Agunnaryd (E en A), respectievelijk de boerderij en het dorp waar Kamprad opgroeide. Het kleine bedrijfje van zo’n zeventig jaar geleden is inmiddels uitgegroeid tot een mammoet-onderneming met 349 blauw-gele superwinkels in 43 landen.
Tot zover niets dan lof. Maar een bezoek aan een IKEA-winkel is een gemengde ervaring. De koffie is prima en de gehakballetjes (köttbullar) blijven een lekkernij. Het restaurant is dan ook altijd een goed begin voor een IKEA expeditie. En bij de aparte winkel met Zweedse eetwaren—na de kassa—kun je de lekkerste potjes haring van Europa vinden. (Vooral de haring met mosterdsaus is aan te bevelen.) Maar tussen die twee momenten zit je wel vast aan een ferme wandeling door de hele winkel, ook al weet je al precies waar je wilt zijn en wat je wilt kopen.
Deze week was het weer eens zover. Het doel was een tv meubel te kopen, met nog wat kastjes eraan vast. Uiteindelijk viel de keus op iets uit het Bestå assortiment. Gelukkig was het niet druk en was er een behulpzame IKEA-employee die precies voor ons uitploos welke onderdelen we moesten hebben, inclusief deurtjes, scharnieren, pootjes etc. Mijn blinde vertrouwen in deze goede man bleek echter wat voorbarig, want toen ik thuis een en ander in elkaar ging zetten, bleken er helaas vier pootjes te mankeren. En dus was ik genoodzaakte de dag daarop weer een wandeling door de gehele IKEA-vestiging te maken!
Na een vijftal uurtjes montagewerk was de klus succesvol geklaard, maar ik voel nu—drie dagen later—nog steeds de stijfheid in mijn ledematen vanwege de ongewone lichaamshouding die ik bij deze activiteiten moest aannemen.
Een dergelijk karwei noopt echter ongemerkt toch ook tot enige bezinning. Want ik bedacht, al draaiend aan allerlei slimme schroeven, dat de IKEA-wereld misschien wel wat lijkt op de Adventkerk. Boeken zijn belangrijk in de Adventkerk, net als bij IKEA. Wie kent niet de jaarlijkse IKEA-catalogus, die in tientallen miljoenen exemplaren wordt gedrukt? In veel gezinnen wordt die nauwlettender gespeld dan de Bijbel.
IKEA heeft een duidelijk herkenbaar profiel en elke vestiging ziet er hetzelfde uit, zowel van binnen als van buiten. Weliswaar hebben de kerkgebouwen van de Adventkerk allerlei vormen en maten, maar de Adventkerk streeft wereldwijd ook naar een herkenbare identiteit en een grote mate van gelijkvormigheid. Zoals in alle IKEA-winkels het aanbod precies hetzelfde is, is het ook de strategie van de Adventkerk om overal ter wereld hetzelfde product aan te bieden.
En er is nog wel iets wat een treffende overeenkomst oplevert. Als je bij IKEA een product koopt en het vervolgens mee naar huis neemt, kun je er niets meer aan veranderen. Het product is voor je bedacht, het heeft bepaalde afmetingen en kleuren, enz., en daar moet je dan tevreden mee zijn. Zo is het ook met wat je in de Adventkerk ‘koopt’—je krijgt een product dat door het kerkelijk apparaat is gedefinieerd en daar kun je vervolgens niet je eigen verbeeldingskracht op loslaten.
Wat dat betreft voel ik zelf eigenlijk meer voor een soort LEGO-aanpak dan voor het IKEA-model. De formule van dit Deense speelgoedbedrijf is ongekend. Elke bewoner van onze planeet heeft gemiddeld nu ruim 100 lego-steentjes in zijn bezit. En het veelzijdige speelgoed heeft inmiddels ook allerlei ‘serieuze’ toepassingen gekregen. De steentjes hebben een vaste vorm en formaat meegekregen, maar verder kun je ze stapelen, schakelen of combineren, enz., zoals je wilt.
Een kerk die bouwsteentjes aanlevert waarmee je zelf op allerlei manieren kunt bouwen spreekt mij meer aan dat een kerk die alleen maar vaste producten levert. Zowel IKEA als LEGO zijn geweldige concepten, maar als ik ze aan de kerk koppel heeft LEGO mijn voorkeur!