Een illustratie van polarisatie

Ik kan niet zeggen dat de afgelopen week erg saai was. Naast wat activiteiten in mijn hoedanigheid als diaken van mijn thuisgemeente, wat sociale bezigheden, en het in elkaar zetten van horren voor een aantal ramen, om het binnendringen van muggen te voorkomen, waren er een aantal schrijf- en vertaalprojecten waarin ik de nodige uurtjes heb geïnvesteerd. Tussen de bedrijven door heb ik zo af en toe een uurtje gelezen in een tamelijk lijvige roman die ik momenteel onderhanden heb: Huwelijksleven van de joodse schrijver David Vogel (geboren in 1891 en omgekomen in Auschwitz in 1944). Ik had nooit van het boek, noch van de schrijver ervan gehoord. Een paar weken geleden kregen mijn vrouw en ik een exemplaar cadeau van Kees Meiling die het boek (op een fantastische manier) vertaalde uit het modern-Hebreeuws. Een fijn boek dat op een indringende manier de sfeer weergeeft van het Wenen in de tijd tussen de twee wereldoorlogen en van de troosteloze manier waarop mensen soms met elkaar omgaan.

Maar tussen dat alles door werd ik intensief beziggehouden met de reacties die er ook de afgelopen week kwamen op mijn boek GAAN of BLIJVEN?  Vooral de twee uitgebreide recensies op de druk bezochte website van Spectrum (www.spectrummagazine.org) ontketenden  heel wat reacties—rechtstreeks aan mij via e-mail of Facebook, maar ook via de Spectrum website. Het contrast tussen de twee recensies kon niet groter zijn. Tom de Bruins stuk was op enkele kritische opmerkingen na uiterst positief en deed m.i. recht aan mijn boek. Het tweede stuk, van Clifford Goldstein, daarentegen, deed volgens mij geen recht aan het boek, en was, op een enkele positieve opmerking na, buitengewoon negatief.

Het kon haast niet anders. Wie beide schrijvers kent (en dat is wat mij betreft zeker het geval), weet dat zij elkaars uitersten zijn en ook een totaal verschillende geloofspelgrimage hebben doorgemaakt. Goldstein is de redacteur van de sabbatschoolstudiegids voor volwassenen. Hij is daarnaast in adventistische kringen wereldwijd een veel gelezen auteur. Maar, de eerlijkheid gebiedt te zeggen dat er ook veel mensen zijn die zijn boeken afschuwelijk vinden en niet overweg kunnen met zijn uitgesproken zwart-wit denkbeelden. Ik kruiste al eens eerder de degens met Goldstein, toen hij mij in de adventistische media ter verantwoording riep voor mijn (naar zijn smaak) veel te positieve evaluatie van het rooms-katholicisme—zoals ik dat had verwoord in mijn proefschrift en in een lang artikel in het tijdschrift Spectrum.  Toch heeft dat niet tot persoonlijke vijandschap tussen Goldstein en mij geleid en dat zal ook zijn nogal pittige kritiek op mijn boek niet doen.

Veel van de reacties waren ‘to the point’ en constructief. Maar wat mij in een flink aantal andere reacties  op Godsteins bijdrage vooral verbaasde was de nare toon ervan. Voor een deel werd het een vóór-of-tegen-Goldstein discussie. Bij veel Spectrum lezers geldt Goldstein als een uiterst conservatieve persoon met wie men (voorzichtig gezegd) weinig affiniteit heeft. Voor een ander deel was het een Bruinsma-bashing ritueel. In sommige reacties gaf men te kennen dat ik de kerk een dienst zou bewijzen door onmiddellijk mijn lidmaatschap op te zeggen. Een van de respondenten had het—zonder overigens argumenten te noemen—over de ‘theologische obsceniteiten’ die ik te berde had gebracht!

Doet het me wat? Ja natuurlijk wel. Ik lig er niet echt wakker van, maar toch . . . Anderzijds had ik het uiteraard verwacht. Er komen echter zoveel positieve reacties dat ik per saldo blij ben dat ik aan dit avontuur ben begonnen.

Tegelijkertijd leveren de diverse genadeloze kritieken, waarin geen spoortje van christelijke charitas te bekennen valt,  een onbedoelde illustratie van wat ik in mijn boek aan de orde stel: de meedogenloze houding van mensen die de waarheid in pacht denken te hebben, alleen in zwart-wit patronen (zonder enige nuance) kunnen denken, en geen greintje tolerantie voor andere standpunten kunnen opbrengen. Dat zij daarmee anderen de kerk uitjagen vinden zij niet erg of zelfs een goede zaak.

Ik laat me in elk geval niet wegjagen, want er zijn genoeg andere, fijne mensen die wel bereid zijn de dialoog aan te gaan en respect hebben voor anderen, ook als die een andere mening hebben. En ik hoop dat ik veel mensen (o.a. door mijn boek) kan inspireren om het ook niet op te geven!

 

(Mijn boek GAAN of BLIJVEN: een boek voor adventisten aan de zijlijn kan in Nederland het eenvoudigst worden besteld via book@bruinsmas.com.  Prijs:  € 14,90.)