Wanneer ik in de Verenigde Staten ben probeer ik altijd aan Adventist Book Center ( een adventistische boekwinkel) te bezoeken. Ik wil graag weten of er onlangs nog iets nieuws van kerkelijke zijde is gepubliceerd dat me interesseert en waarvan ik misschien nog niet op de hoogte was. Meestal kom ik teleurgesteld weer naar buiten. Maar dit keer–een paar weken geleden–zag ik iets waarvan ik nog niet had gehoord en dat me wel de moeite waard leek. Dus kocht ik een exemplaar van een dun boekje, deels daartoe geïnspireerd door het feit dat ik de schrijver had leren kennen toen ik enkele jaren geleden drie maanden in Loma Linda (Californië) was als gastdocent aan de gelijknamige universiteit. Het boekje van nauwelijks honderd bladzijden is geschreven door Theodore N. Levterov, de directeur van het Ellen G,. White Estate Branch Office, verbonden aan de Loma Linda University. De titel luidt: Accepting Ellen White: Early Seventh-day Adventism and the Gift of Prophecy Dilemma.

Het boekje is een populaire en sterk verkorte editie van het proefschrift waarop Levterov promoveerde. De academische opzet van het origineel is goed zichtbaar in de overvloed aan eindnoten. Levterov legt uit hoe het aanvaarden van Ellen White als een profetes voor de eerste adventisten een grote uitdaging was. Hij behandelt de verschillende factoren  die ertoe bijdroegen dat ‘de leer van de geestelijke gaven op een evenwichtige manier in het totaal van de adventistische leerstellingen werd ingepast.’

Voor mij was het eerste hoofdstuk het meest fascinerend. Het beschrijft de wereld waarin Ellen White werd geboren en vooral het religieuze milieu waarin zij opgroeide. Als kind en jong meisje was zij vaak bij godsdienstige bijeenkomsten waarin zij getuige was van mensen die visioenen kregen en van allerlei andere charismatische gebeurtenissen.

Levterov bevestigt de beschrijving  (van een methodistische historica) van de methodistische omgeving die de jeugdige Ellen White sterk beïnvloedde. In haar boek Fits, Trances and Visions, publiceerde Ann Taves haar onderzoek naar o.a. het optreden van de talrijke profetessen in het methodisme in de eerste helft van de negentiende eeuw in het Noordoosten van de VS.  Zij laat zien hoe de vorm en de inhoud van deze visionaire ervaringen als twee druppels water leken op wat de vroege adventisten zagen en hoorden wanneer Ellen White ergens in het openbaar een visioen kreeg. Levterov geeft ook een heel onversneden beschrijving van de vaak chaotische en wilde taferelen tijdens bijeenkomsten van adventisten in de beginperiode van hun geschiedenis en vooral ook tijdens zgn. campmeetings. Later zou Ellen White hiernaar vaak verwijzen als blijken van ‘fanatisme’.

Met zijn bescheiden boekje helpt Levterov de adventisten van nu een veel duidelijker beeld te krijgen van de manier waarop Ellen White paste in de religieuze cultuur van haar tijd. In dit eerste hoofdstuk krijgt de lezer een beeld dat nog niet vaak zo open en eerlijk is geschetst. Het onderstreept het feit dat God bij zijn communiceren vormen en methoden gebruikt die aansluiten bij de wereld van de mensen in een bepaalde tijd. Het is dan ook niet vreemd dat God de vormen en methoden gebruikte die ‘gewoon’ waren onder de ‘schreeuwende methodisten’ (shouting Methodists), toen hij de mensen die deel uitmaakten van de religieuze denk- en belevingswereld van Ellen White wilde bereiken. Maar het gebruik van diezelfde vormen en methoden zou er in onze tijd alleen maar toe leiden dat mensen zouden gaan twijfelen aan de psychische gesteldheid van de hedendaagse adventisten en velen zouden als gevolg daarvan de Adventkerk niet meer zien als een voluit christelijke kerk.

Het is bemoedigend dat we de laatste tijd een bereidheid waarnemen bij een aantal van de mensen die betrokken zijn bij de zorg voor de literaire erfenis van Ellen White, om ‘de profetes’ van haar voetstuk af te halen en om mythe van werkelijkheid te scheiden. Helaas is er in dit opzicht nog een lange weg te gaan en grote aantallen van haar aanhangers blijven haar nog steeds vereren op een manier die zij zelf niet zou hebben goedgekeurd. Zij blijft van groot belang voor de zevendedags adventisten, maar we zijn het aan onszelf–en ook aan haar–verplicht om haar niet als heilige behandelen en er voor te zorgen dat we haar geschriften en daden interpreteren tegen de achtergrond van de tijd waarin zij leefde.

Dank aan de Pacific Press voor het uitgeven van dit eerlijke en verfrissende boekje en aan Levterov voor zijn belangrijke bijdrage. Ik zou tegen de schrijver willen zeggen: Werk dit eerste hoofdstuk binnenkort verder uit tot een apart boek. Ik zal een van de eersten zijn om zo’n boek te kopen.