Het terugdraaien van eerdere beslissingen

Deze afgelopen week hield de Belgisch-Luxemburgse Federatie van Adventkerken een tweedaagse studiebijeenkomst in Nederland. Ook Nederlandse predikanten waren uitgenodigd. Ik was blij dat ik er ook bij kon zijn. Sinds ik enkele jaren geleden mijn emeritaat gedurende ongeveer 18 maanden onderbrak om in te vallen als tijdelijke voorzitter van deze conferentie, vind ik het altijd fijn om mijn Belgische collega’s weer eens te ontmoeten. Het thema van deze studiedagen was het onderwerp  “Geweld en Geweldloosheid”. Een aantal van de presentaties gingen over bijbelse aspecten en andere bepaalden ons bij historische ontwikkelingen, terwijl de laatste lezing inging op de vraag hoe we in de kerk met verbaal en niet-verbaal geweld zouden kunnen omgaan. Mij was gevraagd een historisch overzicht te geven van hoe de Adventkerk zich door de jaren heen heeft opgesteld tan aanzien van militaire dienst en met name in te gaan op onze lange traditie om het dragen van wapens te weigeren.

Ik had heel wat uurtjes gestopt in de voorbereiding voor mijn lezing, omdat het een gebied is waarop ik bepaald geen expert ben. Onze kerk werd georganiseerd (in 1863) tijdens de Amerikaanse Burgeroorlog. De kleine kerkgemeenschap van slechts enkele duizenden leden moest beslissen hoe zij met deze situatie moest omgaan. Hoewel het standpunt van de leiders in eerste instantie nogal ambivalent was, kunnen we toch wel stellen dat er vanaf het eerste begin in de Adventbeweging een ruime mate van consensus was dat christenen loyaal moeten zijn ten aanzien van hun overheid maar dat gehoorzaamheid aan goddelijke regels op de eerste plaats komt. Dat betekent dat werk op de sabbat (ook in het leger) vermeden moet worden en dat we ons moeten houden aan het zesde gebod dat ons verbiedt om andere mensen te doden. Op veel plaatsen in de wereld, en vooral in de Verenigde Staten, heeft zich echter een aanzienlijke verschuiving voorgedaan en vandaag de dag is het kiezen voor een militaire loopbaan voor veel jonge adventisten een goede optie. Ik vind het jammer dat op die manier een belangrijk stukje adventistisch erfgoed teloor is gegaan.

Bij de voorbereidingen voor mijn lezing werd ik vooral getroffen door twee interessante feiten die regelrecht verband houden met de huidige problematiek binnen de Adventkerk. In de eerste plaats is er de vraag of beslissingen die tijdens een Generale Conferentie zijn genomen in bepaalde gevallen door het bestuur van de kerk kunnen worden teruggedraaid of terzijde kunnen worden geschoven als men tot de conclusie komt dat die beslissing niet goed was voor de kerk. Tijdens de zittingen van de Generale Conferentie in San Francisco in 1954 werd besloten dat het principe van geen wapens dragen wel zo belangrijk was dat het als een geloofspunt moest worden opgenomen in het Kerkelijk Handboek. Maar dat gebeurde niet. En een paar jaar daarna werd door de bestuurders besloten dat dit ook niet verstandig zou zijn, omdat dit op verschillende plaatsen in de wereld tot grote problemen zou leiden. Hoe interessant! Uit wat destijds gebeurde blijkt dus dat een besluit van een Generale Conferentie in zitting niet altijd onaantastbaar is. Hier hebben we een duidelijk precedent dat een dergelijk besluit later niet werd gehonoreerd. En daarbij is het ook goed om te letten op het gebruikte argument. De gevolgen van het besluit konden bij nader inzien voor sommige regio’s in de wereld dusdanig negatief uitpakken dat het geoorloofd was tegen de wil van de meerderheid  van de afgevaardigden tijdens de Generale Conferentie in te gaan. Zou dit precedent ons misschien kunnen helpen om de beslissing van San Antonio over de inzegening van vrouwelijke predikanten in een ander licht te zien? En zou het misschien het GC bestuur kunnen helpen om gehoor te geven aan het verzoek van de Noord-Amerikaanse Divisie om het “compliance document” dat onlangs tijdens de Najaarsvergadering van de kerk werd aangenomen te herroepen?

In de tweede plaats werd ik bepaald bij het feit dat de verandering in onze houding t.a.v. militaire dienst en t.a.v. het dragen van wapens had plaatsgevonden zonder dat er enige officiële discussie tijdens een Generale Conferentie of Najaarsvergadering aan te pas was gekomen. Het was simpelweg een geleidelijke ontwikkeling. Het gaat er nu even niet om of ik het in dit geval een goede ontwikkeling vind. Waar het om gaat is dat kennelijk de kerk haar standpunten niet altijd vastlegt of heroverweegt door middel van een formeel wereldwijd debat en een stemming tijdens een Generale Conferentie zitting. Sommige dingen maken gewoon een ontwikkelingsproces door—ook al is dat niet overal op dezelfde manier en met dezelfde snelheid. Zou het niet goed zijn als de kerk ook dit proces van het inzegenen van vrouwelijk predikanten gewoon zijn gang zou laten gaan en zou aanvaarden dat dit proces niet overal in de wereld op dezelfde manier en met dezelfde snelheid zou verlopen? Dergelijke ontwikkelingen op andere terreinen hebben zich al vaker voorgedaan zonder dat de wereldwijde eenheid van de kerk daardoor in gevaar is gekomen.

Tijdens de recente Najaarsvergadering van het wereldbestuur van de kerk in Battle Creek was er veel aandacht voor de geschiedenis van onze kerk (soms op een nogal bizarre manier). Maar deze aandacht voor ons verleden was erg selectief. Ik zou er bij de kerkelijke leiders op willen aandringen dat zij ook eens naar het verleden zouden moeten kijken ten einde inspiratie op te doen om wegen te vinden die ons uit het huidige drijfzand  kunnen halen waarin de kerk momenteel steeds dieper dreigt weg te zinken.