We hebben de laatste weken heel wat publicaties gezien over de rol van God in de huidige Covid-19 pandemie. Sommigen zeggen dat we God niet de schuld mogen geven, terwijl anderen de Corona-ellende juist wel op het conto van God schrijven. Hun argument is gewoonlijk dat, als God almachtig is, hij ervoor kan zorgen dat rampen zoals de huidige pandemie niet gebeuren. Het feit dat hij zijn macht niet gebruikt om dergelijke vreselijke dingen te voorkomen maakt hem schuldig. En wie wil een God vereren die zoveel bloed aan zijn goddelijke handen heeft?

In de afgelopen weken heb ik intensiever kennis gemaakt met een andere kijk op Gods almacht dan de visie die toonaangevend is in de protestantse theologie. Op verzoek van het onafhankelijke adventistische tijdschrift Spectrum schreef ik een recensie voor een nieuw boek van Dr. Richard Rice. Ik verwacht dat die recensie een dezer dagen op de website van het tijdschrift zal verschijnen. Rice maakte sinds vele jaren deel uit van de theologische faculteit van de Loma Linda Universiteit in de gelijknamige plaats in Californië. Hij is een van de bekendste en meest creatieve adventistische theologen van deze tijd en heeft ook buiten de Adventkerk grote bekendheid gekregen. De Nederlandse Adventkerk publiceerde twee van zijn boeken, namelijk het dogmatische standaardwerk Het Rijk van God, dat een uitstekend overzicht geeft van de christelijke leer, vanuit een adventistische perspectief, en het boeiende boek over de belangrijkheid van de kerk: Geloven doe je Samen. (Beide boeken zijn te bestellen via het Servicecentrum van de Adventkerk—www.servicecentrum-adventist.nl.

Het nieuwe boek van Richard Rice heet The Future of Open Theism: From Antecedents to Opportunities. In het eerste deel van dit boek geeft Rice een overzicht van enkele voorlopers van de theologische stroming van het zgn. Open Theïsme en legt hij uit wat deze denkwijze behelst en wat er zoal tegenin gebracht is. In het tweede deel van het boek gaat hij in op de impact van het Open Theïsme op een aantal cruciale christelijke dogma’s. Je moet wel een beetje thuis zijn in de theologische terminologie om het boek met vrucht te kunnen lezen. Maar voor wie theologisch geïnteresseerd is en het Engels goed beheerst is het lezen ervan een aan te bevelen avontuur voor de geest.

De verdedigers van het Open Theïsme—van wie Richard Rice een van de belangrijksten is—zeggen dat God niet alwetend is in de onder theologen gebruikelijke betekenis van het woord. God is almachtig maar toch kan hij sommige dingen niet, omdat ze strijdig zijn met de logica. Hij kan geen rond vierkant maken of een vierkante cirkel. En zo is ook Gods alwetendheid beperkt. Deze omvat niet de dingen die hij onmogelijk kan kennen, namelijk hoe onze vrije menselijke beslissingen zullen uitvallen. In zijn onuitsprekelijke liefde heeft hij het risico genomen met mensen te scheppen met een vrije wil. En (zo luidt een kernpunt van het Open Theïsme) de wil van een mens is pas echt vrij als het resultaat van zijn beslissing niet al van te voren vaststaat en dus door God wordt geweten. Rice en andere verdedigers van deze zienswijze geloven dat deze benadering het meeste recht doet aan het bijbels beeld dat van God wordt gegeven. God is niet de onveranderlijke God van de klassieke theologie. God kan wel degelijk veranderingen ondergaan in zijn interactie met de mens. Hij is blij als we een goede beslissing nemen, maar is bedroefd als we het verkeerde pad kiezen. Hij kan spijt hebben van bepaalde dingen en kan ook soms zijn plan wijzigen of van mening veranderen. Daardoor kunnen ook dingen die geprofeteerd zijn uiteindelijk anders uitpakken!

Dit is een wel heel beknopte en versimpelde weergave van de insteek van het Open Theïsme. Ik wil er in de komende tijd meer over lezen en wellicht ook rechtstreek met Rice over zijn denkbeelden (en mijn vragen) van gedachten wisselen. Maar uitgaande van deze visie op het wezen en het karakter van God moeten we concluderen dat Gods besluit om de mens een vrije wil te geven helaas tot heel veel verkeerde menselijke keuzes heeft geleid en zoveel in onze wereld in de war heeft geschopt dat daar uiteindelijk ook oorlogen en pandemieën en andere rampen het gevolg van zijn. Dat is de hoge prijs die God heeft betaald toen hij in zijn liefde besloot om geen robotten te maken maar wezens met een vrije wil. Maar hij laat zijn plannen niet volledig in de war schoppen. Zijn oorspronkelijke bedoelingen voor de mens en voor de wereld komen uiteindelijk tot voltooiing. Intussen is God bij alles wat er gebeurt intens betrokken. Hij steunt ons en is dicht bij ons. En als we lijden, lijdt hij intens met ons mee. Ook (en vooral) in tijden van een wereldwijde Cocid-19 pandemie.