In Nederlands wensen we elkaar een “gelukkig”, “gezegend” of “zalig” nieuw jaar. Mensen met een protestantse afkomst gebruiken vooral de term “gelukkig” of “gezegend”, terwijl mensen met een rooms-katholieke achtergrond meestal kiezen voor het woord “zalig”. Ik wou dat onze taal een woord had dat deze begrippen combineert: menselijk geluk en goddelijke zaligheid.
In de laatste week van het jaar worden ontelbare goede wensen uitgewisseld. Ze komen in mondelinge vorm, als we mensen ontmoeten met de vereiste anderhalve meter afstand, of via de gewone post, e-mail of de verschillende sociale media, of als we Skype, Zoom, Facetime of andere technieken gebruiken om elkaar een berichtje te sturen. Is het ritueel van de nieuwjaarswensen een oppervlakkige traditie geworden? Of is het iets zinvols dat we niet mogen verliezen? Persoonlijk hecht ik er aan. In deze laatste blog van het jaar wil ik daarom kort vertellen wat een gelukkig en zalig nieuw jaar voor mij betekent:
1. Het lijkt zo vanzelfsprekend dat ik een dak boven mijn hoofd heb, elke nacht een bed heb om in te slapen en verzekerd ben van mijn “dagelijks brood”. Maar een paar dagen geleden keek ik nog naar een tv-programma over de tientallen daklozen in een plaats niet ver van waar wij wonen. Mannen en vrouwen vertelden hun trieste verhaal. In veel gevallen hadden ze, buiten hun schuld, geen dak meer boven hun hoofd en ook niet genoeg inkomen om eten te kopen. Ik realiseerde me dat het voor mij onmogelijk zou zijn om me gelukkig en zalig te voelen zonder deze eerste levensbehoeften.
2. Een goede gezondheid is een zegen en een belangrijk aspect van geluk. De meesten van ons voelen dit in de huidige Covid-19-crisis scherper aan dan tevoren. Maar persoonlijk ben ik daar de laatste tijd vooral aan herinnerd door een stroom van slecht nieuws van familie, vrienden en goede kennissen, over allerlei onheil, zoals een net gediagnosticeerde kanker, plotseling ontdekte hersentumoren en diverse ernstige gevallen van chronische ziekte en verslaving, afgezien nog van een gebroken heup en andere ongemakken. Natuurlijk merk ik ook dat ik geleidelijk aan ouder word; mijn dagelijkse dosis pillen is onlangs weer toegenomen en doktersbezoeken zijn frequenter geworden. Het zou zeker een kostbare zegen zijn en een bron van geluk als ik in 2021 redelijk gezond blijf.
3. Twee bloedige wereldoorlogen hebben hun stempel gedrukt op de twintigste eeuw. Vorig jaar werd op verschillende plaatsen in Europa gevierd hoe de Tweede Wereldoorlog 75 jaar geleden eindigde. Internationale organisaties, zoals de VN, de NAVO en de Europese Unie, mogen dan hun zwakheden hebben, ze hebben veel gedaan om de vrede te waarborgen, in ieder geval in ons deel van de wereld. Elders op aarde worden door wrede oorlogen nog steeds miljoenen levens verwoest. Berichten over geweld in Syrië, Jemen, Afghanistan, diverse landen in Afrika, enzovoort, herinneren ons eraan dat vrede een voorwaarde is voor een gelukkig en zalig bestaan.
4. Nog maar een week geleden vierden mijn vrouw Aafje en ik onze 56e huwelijksdag (vanwege Covid op een simpeler manier dan in voorgaande jaren). Als 2021 begint zijn we net begonnen aan ons 57e levensjaar samen. We zijn getrouwd toen we allebei begin-twintig waren, dus je kunt ongeveer uitrekenen hoe oud we nu zijn. Gelukkig zijn is voor ons nauw verbonden met de zegen van nog vele jaren in gezondheid samen te blijven. Elke keer als we onze trouwdag vieren worden we eraan herinnerd dat veel van onze familieleden en vrienden hebben ervaren hoe hun partner van hen werd weggenomen en hoe moeilijk het voor hen is om hun leven weer op te pakken met een zekere mate van geluk. Een gelukkig en gezegend nieuw jaar is niet denkbaar als je alleen verder zou moeten!
5. Een gelukkig nieuw jaar is een jaar waarin we kunnen genieten van de liefde en het gezelschap van familie en vrienden. Het is iets dat in de loop van de jaren steeds meer betekenis krijgt. En met het verstrijken van de tijd wordt het dringender om te doen wat we kunnen om gespannen of verstoorde relaties te herstellen. Het brengt extra geluk als dergelijke inspanningen succes hebben.
6. Financiële zekerheid is zeker ook een niet onbelangrijk aspect van geluk. Het kan voelen als iets wat we verdiend hebben door hard te werken, zonder dat we ons altijd voldoende realiseren hoeveel dit te danken is aan goddelijke zegeningen. Aan het begin van 2021 vertrouw ik er weer op dat de maandelijkse pensioenuitkeringen van de staat en de kerk zullen blijven komen. Ik hoop oprecht dat we niet geconfronteerd zullen worden met dramatische, onverwachte uitgaven en dat we ook in staat en bereid zullen zijn om iets van wat we hebben met anderen te delen. Soms droom ik van een plotselinge meevaller die me in staat zal stellen om met mijn vrouw een cruise naar de Arctic wateren ondernemen, of om een flink geldbedrag op de bankrekeningen van onze kinderen te storten. Maar een gevoel van dankbaarheid voor alles wat we hebben, en voor de toch wel comfortabele manier waarop we kunnen leven, winnen het al snel van dat soort fantasieën.
7. Gepensioneerd zijn heeft vele voordelen. Een daarvan is dat je veel meer vrijheid hebt dan voorheen in de keuze van de projecten waaraan je werkt. Voor mij staat een gelukkig leven niet gelijk aan een werkloos bestaan. Ik krijg veel voldoening van regelmatig preken en het geven van lezingen, en van het schrijven van artikele en boeken. Het jaar 2020 legde ernstige beperkingen op. De meeste afspraken werden geannuleerd, uitgesteld of overgeheveld naar Zoom. Het zal het geluk in 2021 vergroten als de Covid-restricties verdwijnen en een terugkeer naar een “normaal” actief-gepensioneerd bestaan mogelijk wordt.
8. Veel mensen zijn volmaakt gelukkig ook als ze nooit verder dan 50 kilometer van huis zijn geweest. Ik heb nooit tot die groep behoord. Ik hou van reizen, van nieuwe plaatsen zien en teruggaan naar plaatsen met fijne herinneringen. Naast een afgebroken reis naar Zuid-Californië in februari van het afgelopen jaar, hebben we een tijdelijke opheffing van de Covid-restricties gebruikt voor een tiendaagse reis naar Denemarken. Dat was alles wat onze buitenlandse reizen in 2020 betreft! Het zal ons geluk bevorderen als we binnenkort weer kunnen reizen en onze kleinkinderen in Zweden weer kunnen zien; als we weer eens een bezoek aan de VS zouden kunnen brengen, naar familie in Canada en vrienden in Australië zouden kunnen gaan, en zonder problemen dingen kunnen doen in de landen om ons heen.
9. Een belangrijk aspect van een gelukkig en zalig leven is het genieten van cultuur. Een concert, met een publiek van slechts dertig mensen, was een paar weken geleden het enige live-concert waar we in 2020 naartoe konden gaan. We vragen ons af wat 2021 ons zal brengen op het gebied van museumbezoek en concerten. Zal ons pad weer kruisen met Herbert Blomstedt, als hij een van zijn jaarlijkse concerten in het Amsterdamse Concertgebouw dirigeert? Natuurlijk zijn er nog veel meer manieren om van mooie muziek te genieten. En, wat er ook gebeurt met Covid-19-, er zijn altijd weer nieuwe boeken, vooral nu er sinds kort ook een Amazon.nl bestaat.
10. Uiteindelijk kan 2021 voor mij alleen een echt zalig jaar worden als ik mijn geloofsreis kan voortzetten – en daarbij steeds weer nieuwe diepte en inspiratie vindt. In het spoor van St. Anselmus van Canterbury (uit de elfde eeuw), wil ik ook blijven nadenken over mijn geloof (Fides quaerens intellectum!), en wil ik zoeken naar innerlijke kracht bij de uitdagingen die ongetwijfeld ook in het nieuwe jaar op mij zullen afkomen, en die mij in staat kan stellen om in geestelijk opzicht wat voor anderen te betekenen.. Daarnaast zou het mijn geluk vergroten als ik mijn plaatselijkje en wereldwijde adventistische geloofsgemeenschap” zou zien “groeien in de genade van onze Heer Jezus Christus” en als mijn kerk veranderingen zou doorvoeren waarop ik – samen met veel geloofsgenoten – al heel lang heb gehoopt.
Dit is wat een gelukkig en zalig nieuw jaar voor mij betekent. Ik wens al mijn lezers hetzelfde geluk en dezelfde goddelijke zegen toe, als u het bovenstaande toepast op uw eigen situatie.