Vorige week werden twee jonge ‘you-tubers’ in Amerika gearresteerd omdat ze waren doorgedrongen op het terrein van de super-geheime luchtmachtbasis Area 51. Ze werden veroordeeld tot het betalen van een boete van 4560 dollar. Ties Granzier en Govert Sweep wilden foto’s maken van deze basis. Bij hun arrestatie waren ze in het bezit van enkele camera’s, een laptop en een drone. Wanneer ze de Verenigde Staten verlaten zullen zij die bezittingen vermoedelijk moeten achterlaten.

Area 51 is recentelijk nogal in de publiciteit geweest. Op Facebook werd een cmpagne gestart (die inmiddels is afgeblazen) om de geheime luchtmachtbasis, in de woestijn van Nevada ten Noorden van Las Vegas, op 20 September te gaan ‘bestormen’. Daarachter schuilt de gedachte dat men nu eindelijk eens wil weten wat er waar is van de verhalen over buitenaardse wezens (‘aliens’) die daar volgens hardnekkige geruchten gevangen worden gehouden, nadat hun UFO of ander ruimtevaartuig in de omgeving van die basis was neergestort. Rond deze ‘aliens’ hebben zich legio complottheorieën ontwikkeld. Volgens een onderzoek uit 2017 zegt bijna twintig procent van de Amerikaanse bevolking dat ze wel eens een UFO hebben gezien en gelooft bijna de helft van alle Amerikanen dat buitenaardse wezens regelmatig onze aarde bezoeken. Tot mijn verbazing zag ik een artikel in Dagblad Trouw waarin bericht werd over een onderzoek van deze krant waaruit bleek dat ook 5,4 procent van alle Nederlanders ervan overtuigd is dat de Amerikaanse overheid ergens in de woestijn van Nevada buitenaardse wezens verborgen houdt.

Complottheorieën zijn even talrijk als dat ze gevaarlijk zijn. De meeste van die theorieën beweren dat er overal in onze maatschappij allerlei geheime krachten werkzaam zijn. Deze vormen een enorme bedreiging en die moeten, ten koste wat wat dan ook, worden ontmaskerd en onschadelijk worden gemaakt, omdat ze een groot gevaar vormen voor onze democratische gemeenschap. Deze theorieën krijgen echter een heel specifieke gedaante als ze worden gevuld met een religieuze inhoud. Helaas moet worden vastgesteld dat ook heel veel zevendedags adventisten daarvoor openstaan. Een aantal zeer conservatieve sprekers reizen over de wereld en vinden op veel plaatsen een gretig gehoor. Deze ‘broeders’, zo hoor je van verschillende kanten, durven tenminste de waarheid te verkondigen, terwijl de meeste predikanten niet langer preken over de tekenen der tijden! Hun dvd’s zijn overal te vinden en worden kritiekloos als de ultieme waarheid verslonden. De katholieken—en dan met name de paus en de jezuïeten—en allerlei geheime genootschappen zijn meestal de voornaamste boosdoeners.

De benadering van deze verkondigers van deze complottheorieën lijkt in vele opzichten op die van Dan Brown, de schrijver van een flink aantal bestsellers. Het vaste recept lijkt te zijn: Je neemt een aantal algemeen erkende feiten, en je voegt daar dan een flink aantal onbekende feiten aan toe, die je uit allerlei obscure bronnen bij elkaar sprokkelt en die moeilijk door de lezer of toehoorder kunnen worden gecheckt, en die hoogstens maar ten dele waar zijn. Die meng je dan door elkaar totdat er een krachtig brouwsel ontstaat dat de op sensatie beluste consument aanspreekt. Het product wordt nog aantrekkelijker als de spreker zijn gehoor verzekert dat de officiële kerk, met zijn oecumenische neigingen, deze kostbare waarheden onder de mat veegt. Dat is eigenlijk ook geen wonder want de kerk is immers door deze duistere machten, die de spreker ontmaskert, geïnfiltreerd!

Het recept is even succesvol als gevaarlijk. Het resultaat is angst en polarisatie in de kerk. Bovendien wekt het achterdocht jegens de kerkelijke leiders. Daarnaast versterkt het het vooroordeel bij velen buiten onze kerk dat het adventisme een sekte is die je moeilijk ‘christelijk’ kunt noemen. Het ergst is echter dat het goede nieuws van het evangelie verduisterd wordt door onverantwoordelijke beschuldigingen en eindeloze speculatie, en door een volstrekt ongezonde sensatiezucht. Een fascinatie met dit soort theorieën en wilde verhalen over wat er allemaal achter de schermen wordt gedaan om de Adventkerk dwars te zitten, kan gemakkelijk zo allesoverheersend worden dat het geloof niet langer een vertrouwensrelatie is met God, maar eerder een trots gevoel van voldoening dat men tot degenen behoort die allerlei dingen weten die voor de meeste mensen verborgen zijn.