De kunst om moeilijke dingen goed uit te leggen

Onderzoekers hebben 380.000 speeches van politici in tien Europese landen uit de periode 1946-2017 geanalyseerd en hebben daaruit kunnen concluderen dat het taalgebruik van linkse politici aanzienlijk ingewikkelder is dan dat van hun rechtse collega’s. Uit wat ik zo dagelijks in de krant lees en op de televisie hoor en zie ben ik geneigd hen zonder meer gelijk te geven. Rechts politici, vooral van het meer populistische soort, hebben vaak een heel simpele en directe boodschap. President Trump is daarvan momenteel wellicht het duidelijkste voorbeeld. Zijn boodschappen zijn recht-toe, recht-aan, in heel heldere taal. Hij geeftn simpele oplossingen voor moeilijke problemen.  Is er sprake van opwarming van de aarde?  Welnee, kijk maar naar de recente temperaturen in een groot deel van de VS. Is er een immigratieprobleem? Geef me voldoende geld om de muur te bouwen op de grens met Mexico en we houden de drugsmokkelaars en misdadigers tegen. Of je het er mee eens bent of niet, wat hij zegt is niet moeilijk te begrijpen. In ons land hebben mensen als Wilders een soortgelijke aanpak. Minder Marokkanen is volgens hem een groot deel van de oplossing van het misdaadprobleem in de steden. Terug naar de gulden in plaats van de gemeenschappelijke Euro levert elke burger een enorm voordeel op.  Geen geld meer naar ontwikkelingshulp. Dat betekent  een fikse besparing en die corrupte leiders in Afrika stoppen het geld toch maar in de eigen zak.

Voor politici die een genuanceerder verhaal willen vertellen—en die vind je vaak meer aan de linkerkant van het spectrum—is het meestal veel lastiger om hun boodschap over te brengen. De klimaatverandering en alles wat ermee samenhangt is een heel ingewikkeld verhaal en de vluchtelingenproblematiek is ook heel complex. Een rechtvaardiger samenleving scheppen doe je niet door simpelweg wat belastingen te verlagen of verhogen. De BTW verlagen zou een populaire maatregel zijn, maar je moet wel ergens geld vandaan halen om meer aan onderwijs en veiligheid te kunnen uitgeven. Dat uit te leggen vergt meer dan een reeks kreten die het goed doen voor de bühne, maar al snel door denkende mensen kunnen worden doorgeprikt.

Iets soortgelijks zien we op het kerkelijk erf. Ik ga nu wat generaliseren, maar ik denk dat er tenminste een kern van waarheid in zit. Veel “conservatieve” stemmen in de kerk hebben er weinig moeite mee hun visie kort en bondig samen te vatten. Je moet de Bijbel letterlijk nemen (“plain reading”). Zes dagen zijn zes periodes van vierentwintig uur. Als de Bijbel zegt dat Daniel in de zesde eeuw voor Christus leefde en profeteerde dan is dan zo. Als de Bijbel aangeeft dat homoseksuele praktijken een “gruwel” zijn dan hoeft er verder niet veel meer over gezegd te worden. De Katholieke Kerk voldoet aan alle kenmerken van de “kleine hoorn” en van het “beest uit de zee” dat in de Openbaring ten tonele wordt gevoerd. Daar hoeft dus verder geen discussie over te worden gevoerd. Etcetera.

Het is voor wat degenen die wat “liberaler” denken veel lastiger om hun visie duidelijk te maken. Zij proberen te laten zien dat de dingen vaak aanzienlijk ingewikkelder zijn dan op het eerste gezicht  lijkt en dat er alternatieve ideeën zijn die misschien meer hout snijden. En zij willen ook vaak dingen gewoon openlaten, omdat wij mensen nu eenmaal niet alles kunnen weten.

Waar het op aan komt, lijkt me, is dat linkse politici en “liberale” christenen meer hun best doen om ingewikkelde dingen op een eenvoudige (en dan bedoel ik niet: simplistische) manier uit te leggen. Soms zie je mensen die daar heel goed in slagen. Ik doe mijn best, maar hoor nog vaak van mijn vrouw dat ik minder moeilijke woorden en theologisch jargon moet gebruiken. Het is een stevige uitdaging, maar je hebt niets aan een goed doordachte boodschap als die niet helder kan worden gecommuniceerd. Daar valt bij veel “progressieve” politici zowel als “progressieve” zevendedags adventisten nog wel een flinke slag te maken.