Ik kom zijn naam bijna dagelijks tegen op de voorpagina van mijn krant en ik hoor van hem of over hem in bijna elk televisiejournaal. Tenminste, dat is nog steeds het geval op het moment dat ik deze blog schrijf. De kans is groot dat dit nog wel even zo blijft. Ik heb het over Volodymir Oleksandrovych Zelenskyy, de 46-jarige president van Oekraïne. Ooit was hij een populaire komiek en een acteur die de rol van president speelde in een tv-serie. Zijn land leed onder chaos en corruptie, dus besloot hij zich kandidaat te stellen voor de nationale verkiezingen. Zelensky won die verkiezingen in Ukraine met een overweldigende meerderheid en werd op 20 mei 2019 geïnstalleerd als de zesde president van het op een na grootste land van Europa met meer dan 44 miljoen inwoners. Nu, twee jaar later, wordt hij alom bewonderd om zijn moed en is hij een nationale en internationale held geworden.

Voorbeelden van moed
“Moedig zijn” is een synoniem voor durf hebben, vooral in tijden van crisis wanneer er veel op het spel staat. Het is een kwestie van actie ondernemen waar velen de zenuwen niet voor hebben. Helden zijn mannen en vrouwen die we bewonderen om wat ze durven te doen, vaak onder zeer moeilijke omstandigheden. De held kan een fictieve of mythisch figuur zijn, een vrouw of man uit het verre of meer recente verleden, of een tijdgenoot. We onderscheiden verschillende categorieën helden. Vice-admiraal Horatio Nelson (1758-1805), gedood op het moment van zijn grootste overwinning in de Slag bij Trafalgar, wordt door de Britten geëerd als de grootste zeeheld in hun geschiedenis. Michael Johnson, Muhammed Ali, Magic Johnson en Serena Williams behoren tot de beroemde Amerikaanse sporthelden die ook in andere delen van de wereld grote bekendheid genieten. Sean Connery, Roger Moore en andere vertolkers van de 007-rol, maar ook vrouwelijke sterren zoals Jane Fonda, Julia Roberts en Meryl Streep zijn in de ogen van veel bioscoopbezoekers filmhelden geworden. De langstlopende musical Soldaat van Oranje is gebaseerd op het waargebeurde verhaal van Erik Hazelhoff Roelfzema, een verzetsheld uit de Tweede Wereldoorlog.
Het elfde hoofdstuk uit het bijbelboek Hebreeën is bekend geworden als de galerij van geloofshelden! Het lezen en herlezen van dit Schriftgedeelte is een inspirerende, maar ook nogal verbijsterende ervaring. Het verhaalt over de dappere daden van mannen en vrouwen die hun eigen leven op het spel zetten in dienst van hun God. We leren over een oudere man die van God de opdracht kreeg om samen met zijn gezin naar een onbekende bestemming te trekken. Over iemand die met zijn blote handen een leeuw doodde. En over mannen en vrouwen die hoongelach en geseling, en zelfs ketenen en gevangenschap, en wrede vormen van marteling trotseerden.

We bewonderen de helden van vroeger en nu. Vaak gaat die bewondering gepaard met het besef dat we zelf niet zo moedig zijn. We weten niet zeker of we op het kritieke moment in staat zouden zijn tot soortgelijke heldenmoed. Als ik hoor van iemand die een brandend huis binnengaat om een kind te redden, vraag ik me af of ik in zo’n situatie ook zoveel moed zou kunnen opbrengen. Net als een groot aantal andere Adventisten heb ik met immense bewondering gekeken naar de film Hacksaw Ridge – het verhaal op van de niet-strijdende hospik Desmond Doss, die zijn leven op het spel zette tijdens de strijd om het Japanse eiland Okinawa en erin slaagde 75 mannen te redden. En ik ben gefascineerd door het verhaal van een Adventist die beroemd werd door zijn heldhaftige rol in de Dutch-Paris Escape Line. Tijdens de Tweede Wereldoorlog redde deze verzetsorganisatie het leven van ongeveer duizend Joden en andere mensen die moesten vluchten voor de Duitse Gestapo. Jean Weidner (1912-1994) riskeerde zijn eigen leven door leiding te geven aan een groep moedige mensen die het altijd aanwezige gevaar trotseerden om gevangen genomen, gemarteld en naar hun dood gestuurd te worden in een concentratiekamp, toen ze mensen hielpen om de Frans-Zwitserse grens te bereiken en de vrijheid te bereiken via het Salève gebergte, achter het Adventisten College van Collonges. Nee, ik denk niet dat ik deel had kunnen uitmaken van die moedige groep.

Moed en geloof
Desmond Doss en Jean Weidner waren helden. Het waren ook gelovige mannen, maar moeten we ze daarom als geloofshelden beschouwen? Of waren het toch eerder oorlogshelden? Er zijn veel niet-gelovige helden naast (adventistische) gelovigen als Doss en Weidner, en het is moeilijk om de relatie tussen moed en geloof precies in kaart te brengen. Maar ook al zijn er ontegenzeggelijk niet-gelovige helden, veel christenen zullen ons vertellen dat hun geloof voor hen vaak een bron van moed is geweest. In Psalm 23 – een van de bekendste geestelijke liederen van alle tijden – belijdt David zijn vertrouwen in God: “Al gaat ,mijn weg door een donker dal, ik vrees geen gevaar, want U bent bij mij; uw stok en uw staf, zij geven mij moed” We horen een echo van deze woorden die God sprak door de profeet Jesaja: “Wees niet bang, want Ik ben bij je, vrees niet, want Ik ben je God; Ik zal je sterken, Ik zal je helpen, je steunen met mijn bevrijdende rechterhand” (Jesaja 41:10).
Hoe gebeurt dit? Hoe geeft God ons moed en hoe kunnen wij ooit tot heldendaden in staat zijn? We moeten niet verwachten dat we de moed van mensen als president Zelensky, Desmond Doss of Jean Weidner van de ene op de andere dag, of zelfs maar op de lange termijn, kunnen evenaren. Maar wat we wel mogen verwachten is dat God ons de moed zal geven om oprecht en eerlijk te zijn in ons dagelijks leven – ook als dat niet altijd opportuun lijkt – en om vol vertrouwen te getuigen van ons geloof. Soms is er moed voor nodig om in een vol restaurant voor het eten te bidden, om anderen over ons geloof te vertellen of om collega’s te vragen niet te vloeken in ons bijzijn. Maar God kan en zal ons die moed geven als we Hem erom vragen.

Zou ik een held kunnen worden?
Of we de moed hebben om een echte heldendaad te verrichten, zullen we pas weten als we ons in een uitzonderlijke situatie bevinden. Heb ik de moed om in een kanaal te springen om een kind voor mijn ogen van de verdrinkingsdood te redden? Eerlijk gezegd weet ik het niet. Nu ik er op dit moment over nadenk, terwijl ik achter mijn bureau zit, vraag ik me af of het verstandig zou zijn om dat te doen. Ben ik wel een voldoende goede zwemmer? Zou de kans niet groot zijn dat zo’n mogelijk heldhaftige daad van mijn kant zou mislukken, met alleen maar een extra slachtoffer tot gevolg? Misschien moet ik me geen zorgen maken, maar gewoon God bidden en Hem vragen of Hij me voortdurend wil leiden en op kritieke momenten duidelijk wil maken wat ik moet doen. Wie weet kan ik in zulke omstandigheden een held worden?

Onlangs las ik een fascinerend, maar ook erg ontnuchterend boek van de Japanse auteur Shusaku Endo. Het gaat over Sebastian Rodrigo, een jonge Portugese priester die in 1638 naar Japan reisde in een tijd dat de Japanse autoriteiten zich tegen de katholieke missionarissen hadden gekeerd en velen van hen hadden gemarteld en gedood. Als ik ooit over een geloofsheld heb gelezen, dan was het wel deze heldhaftige Sebastian Rodrigo. Zou ik in staat zijn geweest om mijn missionaire taak vol te houden ondanks zulke dodelijke tegenstand? Of zou ik op zoek zijn gegaan naar het eerste het beste schip om me terug te brengen naar Portugal?

In de Middeleeuwen en in de tijd van de Reformatie hebben miljoenen christenen (protestanten van verschillende gezindten en rooms-katholieken) de hoogste prijs voor hun geloof betaald. Als ik in die tijd had geleefd, zou ik dan in staat zijn geweest om de brandstapel te beklimmen, onder het zingen van een psalm, zoals velen deden? En stel dat er op een dag een vervolging van zevendedags adventisten komt in mijn deel van de wereld (zoals het traditionele Adventistische eindtijdscenario voorspelt), hoe moedig zou ik dan zijn? Zou ik in staat zijn om standvastig te blijven in mijn geloof, zelfs als dat een hoge prijs zou vergen? Er is maar één antwoord op dit soort vragen. God verwacht dat we elke dag tot Hem bidden voor de kracht die nodig is om de uitdagingen van die dag aan te gaan. En dat we al het andere aan Hem overlaten.

Misschien denken we dat we nooit een held kunnen worden. We kunnen immers niet in de schaduw staan van de dappere mannen en vrouwen die we tegenkomen in onze geschiedenisboeken of in het elfde hoofdstuk van het boek Hebreeën. Maar onthoud: veel van de helden waarover we in onze geschiedenisboeken hebben geleerd, waren geen perfecte mensen. Hetzelfde geldt voor de helden in de Bijbel. Noach had een drankprobleem. Jacob bedroog zijn gehandicapte vader. David had seks met de vrouw van iemand anders…

En laten we niet denken dat helden nooit bang waren voordat ze een held werden. Anne van der Bijl (1928-2022), de beroemde smokkelaar van Bijbels naar communistische landen in de tijd van de Koude Oorlog, benadrukte dat een held niet iemand is die nooit bang is, maar iemand die doorzet ondanks zijn angst! Bid dus dagelijks om moed voor alle kleine (en mogelijk grote) uitdagingen die je in je leven tegenkomt. We weten niet of we ooit geroepen zullen worden tot heldendom, maar we weten wel dat God ons op het juiste moment de juiste hoeveelheid moed kan geven die we nodig hebben. Daarom, “U, die de hoop vestigt op de Heer, wees allen sterk en houd moed” (Psalm 31:24).