Ik word in veel opzichten door het verschijnsel van grenzen gefascineerd. Je rijdt door een gebied. Plotseling zie je hoe huizen van architectuur veranderingen. De meeste auto’s hebben nu een ander soort nummerbord. Mensen spreken een bepaalde taal, maar een paar kilometer verderop is dat niet langer het geval.

In een groot deel van Europa is er bij de landsgrenzen nog nauwelijks controle. In de afgelopen weken passeerde ik zes keer een landsgrens, maar in geen enkel geval behoefde ik mijn paspoort tevoorschijn te halen. Ik ervaar de Schengen-regeling van de 26 Europese landen, die in principe geen onderlinge grenscontrole meer toepassen, als een regelrechte zegen.

Helaas is het nog wel behoorlijk lastig om een visum te krijgen om naar sommige delen van de wereld te reizen, terwijl hier en daar bepaalde landen zichzelf nog steeds volledig van de buitenwereld hebben afgesloten. Ik denk met afschuw terug aan de controles tussen het vroegere ‘vrije’ Westen en de DDR. Maar ook tussen ons eigen land en de buitenwereld bestonden er nog niet zo lang geleden echte grenzen. Bij mijn eerste (school)reis over de grens, kwamen bij Oldenzaal de mannen van de Marechaussee de trein in om de paspoorten te controleren en toen ik in de jaren 70 en 80 van de vorige eeuw in het adventistische uitgevershuis werkte en regelmatig hoeveelheden boeken meenam naar België, moest er bij de Nederlands-Belgische grens nog worden gestopt in verband met BTW verplichtingen.

In sommige delen van de wereld zijn er niet alleen hier en daar paaltjes om de grens te markeren, maar zijn er formidabele grensversperringen. De scheiding tussen Noord- en Zuid-Korea is daarvan misschien wel het meest tragische voorbeeld. Maar de ook de muren tussen Mexico en de VS, en tussen een deel van Israël en de Palestijnse gebieden en op een aantal plaatsen in Oost- en Midden-Europa houden mensen op een afschuwelijke manier bij elkaar vandaan.

Een wereld zonder grenzen is een utopie. Grenzen zijn nodig om onze maatschappij te ordenen. Dat geldt op grote zowel als op kleine schaal. Een land moet weten waar het recht om belasting te heffen begint en ophoudt. Een boer moet weten waar hij zijn koeien mag laten grazen en een huiseigenaar moet weten wat de grens van zijn tuin is.

Tegelijkertijd is het ook goed te beseffen dat grenzen door mensen zijn gemaakt en dat ze soms heel problematisch kunnen zijn. De rechte lijnen op de kaart van Afrika lopen vaak dwars door de gebieden heen van volken die daar sinds eeuwen hebben gewoond. Nu ligt hun gebied vaak voor een deel in de ene en voor een deel in een andere staat. Met alle etnische spanningen die dat tot gevolg heeft. Dichterbij zien we daarvan ook voorbeelden in Europa, met name in de Balkan.

Soms zie je echter het betrekkelijke karakter van grenzen. Tussen Pakistan en India–die sinds decennia op gespannen voet met elkaar staan—-is, op ruim 20 kilometer afstand van de Lahore, een grensovergang in de verkeersweg tussen de twee landen. Bij een bezoek aan Pakistan werd ik ooit meegenomen om het dagelijkse ceremonieel aan de grens te zien. Ik was niet de enige die kwam kijken. De tribune die aan de Pakistaanse zijde is gebouwd zat boordevol toeschouwers. Om precies vier uur begint een spektakel waaraan een groep van de langste soldaten uit beide landen deelneemt. Na veel dreigend geschreeuw wordt de metalen poort dan tenslotte met een zo groot mogelijke klap dichtgesmeten. Als er ergens een echte grens is tussen dan is het tussen Pakistan en India. Maar zodra de poort dichtgesmeten is zie je hoe de deelnemers aan de ceremonie, via een sluipweggetje bij elkaar komen en samen wat drinken! De landen zijn in staat van oorlog, maar de individuele mensen zien elkaar kennelijk niet enkel maar als vijanden maar vooral als medemensen.

In de bundel Opwekkingsliederen (nr. 4) staat het lied “Samen in de naam van Jezus.” In het tweede couplet is er sprake van grenzen die door de Geest doorbroken worden, want die grenzen zijn door mensen gemaakt. Het valt vaak niet mee om de grenzen die mensen hebben gemaakt te doorbreken. Dat zie je overal—in de wereldpolitiek, en in landelijke en regionale aangelegenheden. Soms blijken grenzen tussen verschillende kerken en binnen een geloofsgemeenschap wellicht nog het moeilijkst te doorbreken. Dat kan alleen als we beseffen dat grenzen door mensen zijn gemaakt, maar dat we met de hulp van de Geest over die grenzen heen kunnen springen of die zelfs kunnen ontmantelen.