Bij de jaarwisseling . . .

Op de voorlaatste dag van het jaar 2019 kwam Dagblad Trouw met een artikel dat de volgende kop meekreeg: 2019: Meer burn-out, meer atheisten en meer elektrische auto’s. De snelle groei van het aantal elektrische auto’s is een welkome bijdrage in de strijd tegen de ernstige klimaatverandering die vele facetten van ons bestaan bedreigt. De meningen over de toename van het aantal atheïsten in Nederland (in tien jaar tijds met zo’n acht procent) lopen uiteen. Aan de ene kant zijn er nog steeds grote groepen gelovigen die deze trend met lede ogen aanzien, terwijl er aan de andere kan heel positief wordt gedacht over deze ontwikkeling. Want voor velen is religie eerder ene vloek dan een zegen. De toename van het burn-out verschijnsel is natuurlijk een kwalijke zaak. Wat kan er worden gedaan om de werkdruk van zo’n groot deel van de werkende bevolking te verminderen, zodat burn-out voorkomen kan worden?

Natuurlijk zijn er in de jaren tien van deze eeuw nog veel andere dingen veranderd, in positieve of in negatieve zin. Het gevoel van veiligheid is bij de Nederlandse bevolking afgenomen, terwijl—in tegenspraak daarmee—criminaliteit juist enigszins is verminderd! De bevolking is met zo’n 700.000 mensen toegenomen. Voor een aanzienlijk deel (ruim 400.000) is dat het gevolg van de komst van migranten. Die toename is dus veel minder fors dat veel populistische politici ons willen doen geloven met hun beweringen dat het land overspoeld wordt met gelukszoekers uit allerlei windstreken. Ook de alarmerende teksten dat de islam steeds maar sterker wordt is op zijn minst voorbarig. In de afgelopen tien jaar zijn wel diverse geloofsgemeenschappen kleiner geworden, maar zijn de PKN en de islam nagenoeg op gelijke sterkte gebleven. Tot de in het oog lopende veranderingen in de afgelopen tien jaar behoren ook het explosief gestegen gebruik van de smartphone en het kopen via webwinkels! En dan is er natuurlijk de explosief stijgende zorg om klimaatverandering.

Maar bij de jaarwisseling—en dit keer de overgang van de jaren ’10 naar de jaren ’20—kijken we niet alleen naar wat zojuist achter ons ligt, maar vooral ook wat de komende jaren ons gaan brengen. We hopen op meer vrede, op minder wereldwijde polarisatie. Vooral ook een wisseling van de wacht bij de komende presidentsverkiezingen over ruim tien maanden.

In ons eigen leven hopen we op gezondheid en energie en voldoening in onze activiteiten.

Vanzelfsprekend denk ik ook aan de toekomst van de kerk waartoe ik behoor en die mij dierbaar is. Gaan er tijdens het wereldcongres van de kerk in juli in Indianapolis de veranderingen komen waar velen, met mij, naar snakken. Komen er nieuwe bestuurders die de verstikkende aanpak van de afgelopen tien jaar zullen loslaten en de kerk meer ruimte zullen geven? Daarbij doel ik op ruimte voor de regio’s in de wereld om het adventisme in te kleuren binnen belevingswereld van hun deel van de wereld. (Dat alleen kan een oplossing bieden voor de steeds maar voortdurende impasse rond de rol van de vrouw in de kerk!) En ik doel op ruimte voor de individuele gelovige om binnen de contouren van de gemeenschappelijke traditie zelfstandig te mogen denken, vragen te mogen stellen en eigen antwoorden te kunnen vinden.

Dit is mijn laatste blog van dit jaar. Het is gelukt om elke week een stukje te posten. Niet elk stuk was even doorwrocht, maar het is fijn dat er nog steeds elke dag tientallen en vaak enkele honderden lezers zijn. Dank aan jullie allemaal en Gods zegen voor het nieuwe jaar.

Een gezegende Kerst

Het is tweede kerstdag—half acht in de ochtend. Ik zit in de woonkamer en heb net een kop thee gezet. Alom rust. De kerstboom en andere kerstverlichting zorgt voor extra sfeer in de kamer. Een prima ambiance voor het schrijven van een blog.

Wij hebben tot zover genoten van de kerst en alles wijst erop dat ook de tweede kerstdag een fijne dag zal worden. Helaas krijgt in Nederland de tweede kerstdag ook steeds meer het karakter van ‘boxing day’, waarop het religieuze karakter van de kerst behoorlijk op de achtergrond geraakt.

Wij gingen op weg naar de kerst met een interkerkelijke Zing-In op 21 december in het kerkelijk centrum in het centrum van ons dorp. Heel sfeervol, met de burgemeester die het kerstevangelie las. Op de avond vóór de kerst had de Adventgemeente in Harderwijk een mooie kerstdienst, die helemaal door de tieners van de gemeente was georganiseerd. Chapeau! Op de eerste kerstdag genoten we van een prachtig concert van de West-Duitse Omroep (WDR) op tv en natuurlijk wilden we de toespraak van de paus en zijn Urbi et Orbi zegen, en ook de toespraak van onze koning, niet missen. Het deed me goed op Facebook een kerstwens te lezen van Ds. Ted Wilson, de voorzitter van de adventistische wereldkerk.

Ik besef dat in mijn kerk de kerkelijke leiders vaak rond de kerst heel voorzichtig moeten manoeuvreren. Er zijn immers nogal wat geloofsgenoten die tegen kerstviering zijn. Het is, zeggen zij, een heidens feest en daar mogen bijbelgetrouwe christenen niets mee te maken hebben. Het viel mij op dat de boodschap van Wilson op Facebook naast heel veel instemmende reacties ook veel negatieve commentaren kreeg—zo in de trans van: schande dat de voorzitter van onze kerk zo’n verkeerd signaal afgeeft en ons op de verkeerde weg brengt.

Is kerstfeest van bedenkelijke oorsprong? Ja zeker. Maar is dat een probleem? In en rond de christelijke kerk vinden we heel veel elementen die terug te voeren zijn op niet-christelijke tradities en gebruiken. Maar als die dingen ‘gekerstend’ zijn en een nieuwe inhoud hebben gekregen dan doet het er niet toe waar die gebruiken hun oorsprong hadden. Je zou kunnen zeggen dat een van de karakteristieke aspecten van de adventistische kerkdienst ook een zeer bedenkelijke oorsprong heeft. De sabbatschool is geen adventistische uitvinding maar werd afgekeken van de zondagschool, zoals die zich in de negentiende eeuw in verschillende protestantse kerken in de VS had ontwikkeld. Die zondagschool was gekoppeld aan de zondag en de viering van die dag is uiteindelijk geassocieerd met de verering van de zonnegod. Is dat reden om de sabbatschool dan maar af te schaffen?

Ik werd op het voorbeeld van de bedenkelijke oorsprong van de sabbatschool attent gemaakt in een buitengewoon informatief artikel dat ik vond op de website van Adventist Today. Hier is de link: https://atoday.org/paganisms-gift-to-us/

Het is merkwaardig dat veel behoudende kerkleden bezwaren hebben tegen het vieren van het kerstfeest. Zij hebben over het algemeen veel waardering voor de mening van Ellen White, maar als het om de kerst gaat leggen zij haar positieve uitspraken over kerstmis terzijde. Voor haar was het vooral van belang dat we kerst vieren op een manier dat de boodschap van het feest, namelijk dat de Heiland werd geboren, luid en duidelijk doorklinkt. Toch waren voor haar ook de sociale aspecten niet taboe. Zo schijnt haar zoon Willy zich, met goedkeuring van zijn moeder, ooit als Santa Claus te hebben uitgedost. (Zie: http://www.truthorfables.com/EGW_Santa.htm)

Ik vind het jammer dat zoveel van mijn geloofsgenoten niet genieten van het kerstfeest. Natuurlijk: de boodschap van de kerst moet centraal staan in alles wat we op en rond de Kerst doen. En die boodschap moet niet alleen in onze gedachten zijn als we genieten van de kerstboom, de lichtjes van de kaarsen en de carols. Het is de boodschap die we met ons mee moeten nemen, in de laatste week van het jaar en in heel 2020.

The “Hondsrug” and the “Hunebedden”

Last week I preached in the Adventist church in Emmen. The group of Adventists in Emmen is a relatively small but stable congregation, where I like to preach. The distances in the Netherlands are relatively small, but for someone who lives in the west or in the center of the country, the province of Drenthe feels like far away. Because there was a special offer for two nights with breakfast in the Van der Valk Hotel, just outside Emmen, my wife and I decided to leave for Emmen on Thursday and spend two days exploring the largely unknown surroundings. On Thursday we visited the new zoo, Wildlands, in Emmen. The fact that we had free tickets was an extra enticement. We were happily surprised by what we got to see. The way this zoo is designed makes it very worthwhile to visit!

On Thursday we decided to follow a route along a number of villages in the Hondsrug area. The Hondsrug is a region in the province of Drenthe that is so geologically interesting that UNESCO has chosen it as a geological nature park. It is a narrow strip of about 70 kilometres in length, which is a little hilly and is also considerably more wooded than the surrounding parts of the province. It is also home to most of the 52 or so ‘hunebedden’ –the oldest monuments in the Netherlands.

I don’t know anything about geology, but a little reading gave me some background knowledge about the origin of this special type of landscape. Allow me to quote a paragraph from a Wikipedia article: ‘During the penultimate glacial period, the north-western ice flow plowed through the northern part of the Netherlands, resulting in the straight and parallel ridges, the so-called megaflues’. The article goes on to mention that this unique process, some examples of which can also be found in Canada, took place some 150,000 years ago. It was a nice experience to get better acquainted with this interesting part of our country.

Large boulders came along with the enormous ice mass that was propelled from Scandinavia. Much later, in the so-called New Stone Age, these were used by the ‘Hunen’ to make elongated tombs–sometime with a length of some 20 meters–in which they could bury their dead. These ‘Hunen” were part of the funnelbeaker culture, which lasted from about 3400 to 2850 BC.

Our visit to the Hondsrug made us think about a number of things. It is rather difficult to fit the dates mentioned for the ice age that created the Hondsrug, and even for activities of the hunebed-builders, into the time scheme of a creation that supposedly took place in the recent past, between 6,000 and 10,000 years ago. However, to be honest, I am not overly concerned about this.

How the ice ages of the past fit into modern climate research does raise some more questions for me. According to the geologists, their research has shown that in the course of tens of millions of years there have been about 23 ice ages – a very long process in which a number of times the earth (or at least a large part of it) became a lot colder and then considerably warmer again.

While I was thinking about this on the Hondsrug, thousands of climate experts and politicians were meeting in Madrid to discuss the recent global warming of our planet. They tried to agree on measures that could limit this warming to around 2 degrees Celsius. According to most of the Madrid participants, mankind is to blame for our current climate change and there is therefore an urgent need for mankind to take action on a global scale. As far as I have followed the discussions (and as far as I am able to follow them), it is indeed important that we realize that we are stewards – at least to some extent – of our climate. Like Donald Trump (and also some horrible Dutch populist politicians), we cannot claim that the climate issue is a huge (left-wing) hoax. But at the same time we should perhaps also realize that in the past there have been major fluctuations in the earth’s temperatures and that there may also be factors at stake that we do not know or understand, and that are not under our control. Unfortunately, many things are often much more complicated than they appear to be at first glance or are described in media reports such as De Telegraaf (a Dutch newspaper that I tend to compare with the FOX news channel).

A medicine for a restless society

After my grandfather passed the age of seventy, he came to live with our family. He spent his days working a little in the garden, going for a short walk, and reading in his easy chair. My life and that of many of my peers is very different. My diary is still full of appointments and my ‘to do’ list includes a series of projects that I hope to work on in the near future: the preparation of sermons and lectures, the writing of articles and of one or more books. And then, there is a list of people I plan to visit and there is a pile of books in the living room besides my chair, that I hope to read in the near future.

I am no exception. Many pensioners say they are very ‘busy’. There are so many things they feel they have to do that they wonder how they used to have time to work. Sometimes there is some exaggeration, but the fact that the lives of many elderly people are different now from what they were one or two generations ago, is undoubtedly true. Fortunately, many older people are now much fitter than their peers in earlier times. The average life expectancy has risen considerably and the social possibilities and expectations have changed dramatically.

For those who are still fully engaged in the labor market, life has also become increasingly busy. We once thought that the ever-increasing mechanization and subsequent computerization would make life much easier. Some futurologists predicted that within a few decades we would only have to work 15-20 hours per week, and that there actually would be no more work for many people, thanks to machines, computers and robots. The average working week has indeed become shorter and the average working week is now around 40 hours, or a little less, for a large part of the working population. What strikes me most, however, about the recent protests in the Netherlands of many professional groups (especially in health care and education) is that people not only want to have more salary, but that they also complain about the ever increasing workload and the accompanying pressure. And gradually the phenomenon of ‘burn-out’ has reached epidemic proportions.

Employees are now often expected to be available at all times, and the boundary between work and leisure time has in many cases become quite blurred. Many activities may have become easier and physically less strenuous, but there is infinitely more to report, to consult and to communicate. Many processes have become far more complicated. Take the domain of health care, for example. Much more has become possible in the treatment of diseases and the rehabilitation of people, etc. These developments cause a great deal of extra work and stress for many people in caring professions.

I notice that I need a weekly rest. God foresaw that man would need such a time of rest and he created time for us human beings in units of six-plus-one days. After every six days there had to be a period of rest—-for body and spirit. Because I preach almost every Sabbath, there is often not much rest on that day. For many people—for pastors and lay people who are active in the Church–the Sabbath is often not the oasis of rest it is supposed to be. This point does not receive sufficient attention.

The biblical Sabbath has been a focal point of the Adventist principles from the beginning of our church’s history, but more than ever before it is now a ‘present truth’. The Sabbath can be a medicine against the pressures of the relentless pace of the twenty-first century. Clearly, according to the Bible, the Sabbath falls on the seventh day of the week, which we usually call Saturday. But it is no longer our greatest concern that people understand on what day the Sabbath falls on (although that is not an insignificant detail), but that we succeed in convincing people that celebrating the Sabbath is a tremendous blessing for body and soul. The Sabbath is God’s gift to man and it is important that the people of our time learn to unpack that gift and to enjoy it.

Tradities

Het woord ‘traditie’ heeft zijn wortels in het Latijn. Mijn Latijn is nogal roestig, maar ik herinner me nog wel dat het woord teruggaat op het Latijnse werkwoord tradere, wat doorgeven betekent. Een traditie gaat dus over het doorgeven van dingen van de ene periode naar de andere, van de ene generatie naar de volgende. Op zich is het een nogal neutraal woord.

Voor veel protestanten heeft de term ‘traditie’ een katholieke lading. De hervormers propageerden het Sola Scriptura-principe (alleen de Bijbel), maar katholieken beweren dat de kerk door de eeuwen heen een schat aan wijsheid en inzicht (de traditie) heeft voortgebracht die naast de Bijbel een bron van openbaring is.

Adventisten spreken meestal in negatieve bewoordingen over ‘traditie’. Naast wat zij beschouwen als onbijbelse katholieke tradities, ontdekten zij ook in andere christelijke kerken een liefde voor ‘dode vormen’ en ‘onveranderlijke tradities’. Wat in verschillende kerkgenootschappen werd gezegd en gedaan, werd niet aan de Schrift getoetst, maar werd grotendeels voorgeschreven door documenten en synodebesluiten die samen een nogal onwrikbare traditie vormen. In hun veroordeling van tradities vergeten Adventisten soms (vaak?) dat elk instituut tradities ontwikkelt. En dat geldt ook voor de Adventkerk. Adventisten hebben er helaas vaak weinig oog voor dat andere religieuze gemeenschappen inderdaad tal van mooie tradities hebben. Op sommige daarvan kan ik soms wel eens jaloers zijn.

Tradities zijn niet beperkt tot kerken en tot het religieuze domein. Steden en dorpen, landen en etnische groepen hebben ook hun eigen tradities. Veel van deze tradities zijn goed en moeten behouden blijven. Sommige zijn bedenkelijk of zelfs moreel verwerpelijk (bijv. stierengevechten, vrouwenbesnijdenis, ontgroeningsrituelen voor studenten). Sommige tradities zijn geïmporteerd (vooral uit de VS) en werden snel overgenomen, zoals bijvoorbeeld: Valentijnsdag, Halloween en Black Friday. Plotseling heeft de Black Friday rage de Nederlandse verbeelding (of is het: het gebrek aan verbeelding?) geprikkeld.

De laatste tijd zijn enkele Nederlandse tradities nogal controversieel geworden. Op 5 december vieren de Nederlanders Sinterklaas – het jaarlijkse feest voor de kinderen. Het is de tijd om cadeautjes te krijgen en te geven (in plaats van met Kerstmis, hoewel het geven van kerstcadeautjes langzaam maar zeker ook in Nederland een traditie wordt). Een paar weken voor 5 december doet Sinterklaas zijn intrede, vergezeld van een groep zwarte knechten. Er is steeds meer weerstand tegen dit aspect, dat, zo wordt beweerd, het concept van slaafsheid combineert met dat van zwartheid. Een aantal actiegroepen staat erop dat de helpers van Sinterklaas niet langer zwart mogen zijn, terwijl anderen juist vinden dat deze oude traditie niets te maken heeft met rassendiscriminatie en op geen enkele manier mag worden afgezwakt.

De afgelopen week is er veel onrust geweest in een aantal wijken van Den Haag, nadat de stad besloot geen vergunning af te geven voor de traditionele vreugdevuren op oudejaarsavond. Vorig jaar hebben deze branden tot gevaarlijke situaties geleid en de regels zijn dan ook zodanig aangescherpt dat de traditionele vuren eigenlijk tot het verleden behoren. Velen vinden dat de stad een verstandige beslissing heeft genomen, maar anderen voelen zich beroofd van een belangrijke traditie!

Ik denk dat het verkeerd is om opgesloten te zitten in tradities die tegen elke prijs moeten worden voortgezet. Ja, tradities moeten continuïteit hebben, maar er moet ook de vrijheid zijn om ze voortdurend aan te passen. Ik kijk uit naar de komende weken met de vele kersttradities. Sommige van deze tradities zullen ongetwijfeld geleidelijk aan verdwijnen, terwijl ook andere, nieuwe tradities zullen ontstaan. We hebben tradities nodig in ons persoonlijke leven, in de plaats, de regio of het land waar we wonen, maar ook in de geloofsgemeenschap waarvan we deel uitmaken. Het draagt bij aan wat wij identiteit noemen.

Om heel eerlijk te zijn, als sommige tradities uit mijn kerk zouden verdwijnen, zou ik ze niet missen. Maar een kerk moet zeker tradities hebben. Als we niets kunnen doorgeven aan degenen die na ons komen, dingen die we belangrijk vinden en die ons maken tot wat we zijn – en dit is meer dan een lijst van 28 ‘fundamentele Geloofspunten’ – dan is het treurig met ons gesteld.

Dankbaar zijn voor de tradities die aan ons zijn overgeleverd, terwijl we ons vrij voelen om ze aan te passen, waar en wanneer dat gewenst is, en zelf nieuwe tradities scheppen en deze overdragen aan degenen die na ons komen – dit maakt een geloofsgemeenschap tot een levende beweging.

(Aangepast van mijn blog van 19 september 2012)