Vorige week schreef ik over mijn bezoek aan een Zweedse Lutherse kerkgemeente en merkte ik en passant op dat het grootste Zweedse kerkgenootschap jaarlijks één procent van haar leden verliest. Je hoeft geen groot wiskundige te zijn om te begrijpen dat dit ernstige gevolgen heeft, vooral als de leden, van wie de namen in de boeken staan, nog nauwelijks op zondag ter kerke gaan.
In ons eigen land zien we een zelfde verschijnsel. De Rooms-Katholieke Kerk ervaart een tragische leegloop en smelt in sneltreinvaart parochies samen. Bij de PKN klinken de alarmbellen en vraagt men zich af hoe het ledenverlies gestopt of in elk geval vertraagd, kan worden.
Het is allemaal deel van een breder proces. Het christendom verschuift (niet zo) langzaam maar (heel) zeker van het Noorden naar het Zuiden. Het merendeel van de christenen woont nu in Afrika, Midden- en Zuid-Amerika en delen van Azië. Die trend gaat niet aan de Adventkerk voorbij. Ooit plakte men het etiket ‘Amerikaanse sekte’ op het adventisme. Dat was begrijpelijk want de Adventkerk ontstond in de Verenigde Staten en in de eerste periode van haar bestaan waren er veel meer adventisten in de VS dan elders. Nu is het beeld totaal anders. Maar ongeveer 8 procent van de 18 miljoen adventisten woont in de VS en slechts een paar procent woont in Europa en Australië; de rest woont in het Zuiden (in wat vroeger werd aangeduid als de ontwikkelingslanden).
Betekent dit dat misschien de christelijke kerk (en ook daarmee het adventisme) helemaal zal verdwijnen uit ‘het Noorden’? Die vraag kan niet zomaar met ‘ja’ of ‘nee’ worden beantwoord. Het is eerder gebeurd dat gebieden werden gekerstend en dat na verloop het tijd het christelijk geloof daar weer verdween. Denk bijvoorbeeld aan Noord-Afrika—ooit een bloeiende kerkprovincie, waar mensen als Augustinus hun domicilie hadden.
Ik geloof niet dat het christendom helemaal uit het zgn. christelijke Westen zal verdwijnen. Daarvoor heeft het te diep wortel geschoten. Maar we moeten er waarschijnlijk wel rekening mee houden dat het nooit meer zo wordt als vroeger. De kerk wordt kleiner. Als er nog hier en daar groei is, dan is dat tijdelijk door de toestroom van migranten.
Drs. Wim Dekker (een van de leiders van de IZB, vereniging voor zending in Nederland) schreef een paar jaar geleden het boek Marginaal en Missionair, met als ondertitel: Kleine Theologie voor een Krimpende Kerk. Het boek beleefde inmiddels zijn vijfde druk. Dekker betoogt dat we er aan zullen moeten wennen dat we als christenen een kleine minderheid zijn geworden. [1] In het Lutherse tijdschrift Missio Apostolica las ik een artikel waarin de schrijver de lezers eraan herinnert dat de kerk altijd een ‘rest’ zal blijven in deze wereld, en daarom ook altijd te maken heeft met tegenslag en oppositie.[2]
Misschien is dat iets waarover adventisten ook kunnen/moeten nadenken. In het adventistisch DNA zit iets dat zegt dat we altijd maar moeten groeien. Er moeten zoveel mogelijk nieuwe leden worden geworven. En we daarin niet meer slagen (zoals bijv. in sommige Europese landen) leidt dat tot teleurstelling en demotivatie, ‘omdat het niet meer lukt.’ Of is dat een mentaliteit die we onszelf, heel pragmatisch als we zijn, hebben aangepraat?
Moeten we het misschien gewoon aanvaarden dat het gaat zoals het gaat, zonder daarover steeds ach en wee te roepen? En moeten we misschien eens opnieuw doordenken wat het wil zeggen om (samen met andere christenen) een ‘rest’ te zijn in de regio waar we wonen? Misschien vat de titel van Dekker’s boek ook goed samen wat de visie van onze geloofsgemeenschap moet zijn: Marginaal en missionair zijn. Maar dat moet wel gebaseerd zijn op een deugdelijke theologie.