Daily Archives: April 18, 2018

Hoe lezen we de Bijbel?

Een paar dagen geleden werkte ik aan een nieuwe preek. Deze overdenking is gebaseerd op Lucas 7: 36-50, waar we lezen hoe een feest in het huis van Simon de Farizeeër werd verstoord door een vrouw die daar binnen wist te komen en kostbare olie over Jezus’ voeten uitgoot en zijn voeten met haar haar afdroogde. We lezen ook dat deze vrouw in de stad bekend stond als een notoire zondares, maar dat Jezus haar volledige vergeving van haar zonden toezegde.

Een mooi verhaal dus om over te preken. Net als deze vrouw zijn wij ook allemaal zondaars. Maar aan het einde van het verhaal is de vrouw in de ogen van Jezus een vergeven zondares. De pointe van het verhaal is dat Simon de vrouw alleen maar kon zien als een verachtenswaardige slet, maar dat Jezus haar status veranderde in die van een vergeven zondares. Dat geeft ons moed. Wat mensen ook van ons mogen denken, het enige wat echt telt is hoe God ons bekijkt.

Maar, werkend aan deze preek, werd ik weer eens met mijn neus gedrukt op het feit dat er nogal wat verschillen zijn in hoe allerlei gebeurtenissen door de verschillende evangelieschrijvers worden weergegeven. Dat is zeker ook bij deze geschiedenis het geval. De verschillen tussen de vier evangelisten zijn van dien aard dat de meeste commentatoren hebben geconcludeerd dat er sprake moet zijn van twee verschillende gebeurtenissen. Matteüs, Marcus en Johannes plaatsen het verhaal vlak vóór de veroordeling en kruisiging van Jezus, terwijl het bij Lucas aan het begin van Jezus’ dienstwerk plaatsvindt.

De vraag is dus: hebben we te maken met één gebeurtenis of met twee verschillende gebeurtenissen? Wie er het boek Jezus-de Wens der Eeuwen van Ellen G. White op naslaat ontdekt dat het voor deze schrijfster duidelijk om een en dezelfde gebeurtenis gaat. Voor heel veel adventisten is daarmee de kous af. Voor velen heeft zij het laatste woord als het gaat om de interpretatie van bijbelteksten, maar anderen zetten daar vraagtekens bij. Ik behoor tot die laatste groep. Hoe dan ook: Wie de twee gebeurtenissen laat samenvallen gaat nogal vrij met de tekst om en negeert een aantal duidelijke verschillen.

Het is interessant te zien op welke wijze Ellen White de verschillende verhalen in elkaar schuift. Neem bijvoorbeeld de daad van deze vrouw. Goot zij de olie over het hoofd van Jezus, zoals Matteüs en Marcus ons vertellen, of over zijn voeten, zoals de verhalen van Lucas en Johannes aangeven? Ellen White lost dat probleem op door ons simpelweg mee te delen dat de vrouw zowel het hoofd als de voeten van Jezus met olie overgoot.

Moeten we ons om zoiets zorgen maken?  Dat hangt er maar van af. Voor mij is het geen probleem. Mijn definitie van inspiratie is breed genoeg om te accepteren dat verschillende bijbelschrijvers zich wellicht bepaalde details niet goed herinnerden, of bronnen gebruikten die niet in alle details klopten. Maar wie een veel strakker inspiratie-concept aanhangt en de zgn. ‘plain reading’ van de Bijbel verdedigt heeft hier toch wel een probleem. In de eerste plaats is er het gegeven dat er duidelijke tegenstrijdigheden zijn in de bijbelteksten, die niet zomaar gladgestreken kunnen worden. En, in de tweede plaats, moet er dan een antwoord gevonden worden op de vraag hoe je vanuit een ‘plain reading’ van de bijbelgedeelten, die alles letterlijk neemt,  een aaneengesloten verhaal kunt maken waarin die verschillen worden genegeerd. De conclusie is dat Ellen White zich kennelijk vrijheden veroorloofde die niet met een ‘plain reading’ benadering kunnen worden verdedigd.

In mijn preek zal ik niet op allerlei technische details van het verhaal uit Lucas ingaan. Ik laat bijvoorbeeld ook in het midden wie de zondares was.  Alleen Johannes vermeldt de naam Maria. Was het de zuster van Martha en Lazarus (zoals Jezus—de Wens der Eeuwen ons vertelt—of gaat het in Lucas 7 misschien om Maria Magdalena? In mijn preek gaat het mij om wat het verhaal mij en de mensen onder mijn gehoor te zeggen heeft, namelijk dat we vergeven zondaars zijn. Maar de voorstanders van de ‘plain reading’ theorie moeten zich toch wel even achter de oren krabben als zij de moeite nemen de verhalen van de vier evangeliën zorgvuldig te vergelijken.