Een museum zou een veilige plaats moeten zijn, maar dat blijkt niet altijd het geval te zijn. Ruim een week geleden werd een vijfjarig jongetje op klaarlichte dag het slachtoffer van een seksueel delict in het luchtvaartmuseum in Soesterberg. Zodra de ouders het wisten werd de marechaussee gealarmeerd. Deze besloot het museumterrein hermetisch af te grendelen. Alle 2.500 bezoekers moesten zich identificeren voordat ze het museum mochten verlaten. Het verhaal stond de volgende dag natuurlijk in alle kranten. Elke morgen lees ik niet alleen mijn krant, maar kijk ik altijd even naar het televisienieuws en meestal ook naar een aantal kranten-websites om van het laatste nieuws op de hoogte te zijn. Tegen mijn gewoonte in om vooral naar de Trouw- en Volkskrant-website te gaan, klikte ik die morgen zonder duidelijke aanleiding ook de site aan van de Telegraaf.

Nu heb ik een flinke hekel aan het ongenuanceerde, opruiende karakter van de “Krant voor Wakker Nederland” en ben ik misschien wat vooringenomen. Maar mijn oog viel op het artikel over het gebeuren in Soesterberg en op het verbazingwekkende feit dat binnen enkele uren al meer dan 150 mensen een reactie op het stukje hadden “gepost.” Ik vroeg we af wat mensen als commentaar zouden geven en las verder.

Het gemiddelde niveau van de reacties correspondeerde helaas vrij nauwkeurig met de niet al te hoge dunk ik die van de gemiddelde Telegraaf-lezer heb. Sommige reacties waren te verwachten kreten als: “Waar gaat het met onze maatschappij naar toe, als je kind zelfs in een museum niet veilig is.” Enkelen hadden zowaar een goed woord voor de marechaussee die zo prompt en effectief had ingegrepen. Dat moest meer gebeuren. Diverse steden werden genoemd die voor een hardhandige optreden van overheidsdienaren in aanmerking komen. Maar er waren ook een aantal respondenten die in diverse toonaarden betoogden dat dit kennelijk een zorgvuldig geplande politie-oefening was en dat het toch onzinnig was om daarmee op een zondagmiddag de pret van zoveel mensen enkele uren lang te verstieren. Tenslotte waren er ook een flink aantal lezers die als hun mening ten beste gaven dat het gebeurde een typische regerings-truc was om op slinkse wijze zoveel mogelijk privé-gegevens van zoveel mogelijk burgers te verzamelen. Ongetwijfeld, dachten sommigen, zullen we in de toekomst meer van dit soort dingen zien. Iemand beschuldigde de overheid zelfs van regelrechte Nazi-praktijken. Op de aanvankelijke reacties kwamen weer tal van verdere reacties, waarvan er ook een aantal van harte instemden met de gedachte dat er sprake was van een of ander overheidscomplot.

Waarom omarmen zo veel mensen zo enthousiast allerlei complottheorieën? Je ziet dat op het gebied van de politiek. We horen over allerlei sinistere complotten die de huidige financiële crisis zouden hebben veroorzaakt. En, helaas, is ook het terrein van geloof en godsdienst een uitermate vruchtbare voedingsbodem voor de meest uiteenlopende complotten. De verklaringen die gegeven worden voor het geheimzinnig samenspel van allerlei, vaak occulte, krachten en van theologische stromingen waarmee men het oneens is, hebben vaak een hoog Dan-Brown-achtig gehalte: Men neme een paar feiten die controleerbaar juist zijn. Men voege daarbij een potpourri van beweringen die aan obscure bronnen worden ontleend of uit wel zeer verbeeldingsrijke conclusies ontspruiten en men menge dat geheel tot een krachtige toverdrank die menig op sensatie-belust persoon aanspreekt—maar anderen daarentegen in ernstige onzekerheid of zelfs gewetensnood brengt.

Het recept is even succesvol als gevaarlijk. Het resultaat is dikwijls angst en polarisatie. Het voedt verdachtmakingen tegen de leiders van de kerk die, zo zegt men, deze belangrijke waarheden aan de kerkleden onthouden. Het leidt er niet zelden toe dat mensen die voorzichtig de weg terug naar de kerk exploreren, zich weer met aversie afkeren.

Ik werd enkele jaren geleden in alle hevigheid met complottheorieën geconfronteerd op een wijze zoals ik nog niet eerder had meegemaakt. Ik was een van de sprekers tijdens een campmeeting in Canada. Een van de andere sprekers zaaide angst en paniek onder de bezoekers met zijn presentaties van angstaanjagende complotten en noemde daarbij allerlei duistere invloeden waardoor zelfs de kerk geïnfiltreerd zou zijn. Ik had duidelijke aanwijzingen dat deze spreker mij zag als een soort pseudo-jezuïet die op de loonlijst van het Vaticaan staat en de opdracht heeft mee te helpen de Adventkerk van binnenuit uit te hollen. De voorzitter van de conferentie die voor de uitnodigingen verantwoordelijk was riep mijn hulp in om na te gaan hoe hij alsnog een stuk damage-control kon opzetten. Sindsdien ben ik extra allergisch voor mensen die met complottheorieën door de wereld trekken.

Ik ben blij met de inhoud van de Gebedslezingen van dit jaar. Zij ademen een geheel andere geest . Ze gaan over de tekenen van de nabije komst van Christus. De schrijvers van de lezingen leggen er de nadruk op dat de tekenen der tijden tekenen zijn van hoop! De Adventhoop bestaat niet uit kunstig geconstrueerde multi-media presentaties over alom aanwezige katholieke bedriegers en hun door vrijmetselarij gedirigeerde handlangers. Het grootste teken dat Jezus spoedig komt is niet de wijdverbreide New-Age beweging of de dreiging van de een of andere vorm van wereldregering, maar de krachtige prediking van de boodschap dat Jezus spoedig komt aan elke natie en bevolkingsgroep, en in elke taal die op de aardbol wordt gesproken. De boodschap van de gebedslezingen is: Het evangelie is goed nieuws. Ik stem daar van harte mee in.