Ons christelijk Nederland is hard op weg om onchristelijk te worden. Een recent onderzoek dat door medewerkers van de Nederlandse Protestantse Universiteit in Amsterdam werd uitgevoerd bleek dat er nu voor het eerst meer Nederlanders zijn die ronduit zeggen dat ze niet in God geloven dan landgenoten die ervan overtuigd zijn dat God echt bestaat. Er zit weliswaar een hele grote groep tussen de ‘gelovigen’ en de ‘ongelovigen’ die het gewoon niet weten of nog wel in ‘iets’ vaags geloven, maar het totaalplaatje wordt steeds duidelijker: het geloof in God is in Nederland niet meer vanzelfsprekend. En daarmee worden de kerken steeds maar leger en droogt de steun voor de kerk als instituut geleidelijk aan op.

De jaarlijks actie Kerkbalans liet dit jaar ook weer iets zien van de erosie van het belang dat mensen aan hun kerk hechten. De opbrengst van deze jaarlijkse interkerkelijke fondswervingsactie is dit jaar weer een paar procenten lager dan vorig jaar. Dit jaar brachten de leden van de deelnemende kerken in totaal zo’n 230 miljoen euro bijeen. Daarbij blijkt ook dit keer weer dat protestanten gemiddeld een stuk meer geven dan rooms-katholieken. Een Nederlands katholiek gezin geeft gemiddeld per jaar ongeveer 80 euro aan zijn kerk en een Nederlands protestants gezin ongeveer 200 euro.

Protestantse kerken als de PKN houden er rekening mee dat hun ledental en het kerkbezoek verder zal teruglopen, maar vooral uit de katholieke kerk komen pessimistische toekomstgeluiden. De aartsbisschop van Utrecht, monseigneur van Eyk, heeft onlangs laten weten dat hij denkt dat er van de ongeveer driehonderd parochies van zijn kerkprovincie er tegen 2020 nog zo’n twintig over zullen zijn.  Hij wijt die dramatische teruggang aan het steeds kleinere aantal priesterroepingen, het veranderde geefgedrag en vooral de geestelijke vervlakking.

De aartsbisschop oogstte nogal wat kritiek. Hij wordt ervan beschuldigd dat hijzelf een onderdeel is van het probleem. Hij lijkt een kleinere kerk helemaal niet zo erg te vinden. Hij heeft liever een kleine kerk van trouwe (en vooral heel orthodoxe en gehoorzame) gelovigen dan een grotere kerk van mensen die zelf willen nadenken en op bepaalde punten de regels voor geloof en gedrag die vanuit Rome komen volgens hun eigen interpretatie willen volgen. Je zou kunnen zeggen dat de aartsbisschop een soort kerkvisie heeft waarin hij uitgaat van een ‘rest’ die overblijft nadat het kaf van het koren is gescheiden. Veel van zijn kerkleden vinden dat echter een totaal verkeerde insteek. De kerk moest volgens hen een geestelijk huis zijn dat aan zoveel mogelijk mensen een geestelijk onderdak biedt en waar de boodschap van onze Heer op een manier wordt doorgegeven die door eigentijdse mensen—ouderen en vooral ook jongeren—kan worden begrepen. De aartsbisschop lijkt dat niet te kunnen of te willen begrijpen.

Helaas is de aartsbisschop niet de enige kerkleider die er deze manier van denken op nahoudt. Er zijn parallellen aan te wijze tussen hem en leiders die ik in eigen adventistische kring ken. Ook ‘bij ons’ is de vraag pregnant: Willen we er door eigen toedoen toe bijdragen dat er slechts een kleine groep ‘echte’ gelovigen overblijft, of willen we alles uit de kast halen om het evangelie zo te vertalen dat het niet alleen richting maar ook ruimte en vrijheid biedt?  Voor mij is die keuze duidelijk. Ik kies voor het laatste.