Tijdens het eerste kwartaal van 2019 bestuderen de adventisten overal ter wereld het boek Openbaring. De studiegids voor de wekelijkse bijbelstudie voor de periode van januari tot en met maart is geschreven door Dr. Ranko Stevanović, een van de leidende experts binnen de Adventkerk op dit terrein. Nadat een auteur zijn/haar manuscript voor een studiegids heeft ingeleverd wordt het door twee commissies zorgvuldig bekeken, voordat de eindredactie plaatsvindt en het manuscript naar de uitgeverijen wordt gestuurd waar de vertaling in tientallen verschillende talen plaatsvindt. Di proces werd ook gevolgd toen Stevanović zijn werk had voltooid. Maar vervolgens gebeurde er iets onverwachts. De uitgeverijen ontvingen het bericht dat een groot aantal wijzigingen nodig waren, omdat het manuscript “ernstige fouten” bevatte. En daarna werd, in het allerlaatste stadium nog een andere versie van de tekst voor de studiegids gestuurd met “belangrijke correcties van een groot aantal fouten op veel plaatsen in het manuscript.”

Deze gang van zaken deed heel veel wenkbrauwen fronsen bij degenen die betrokken zijn bij de voorbereiding van de edities in een reeks van andere talen. Zij vroegen zich af wast er precies gebeurde. Kennelijk vertrouwde men een van de meest vooraanstaande deskundigen wat betreft het boek Openbaring voldoende om hem te vragen deze studiegids te schrijven, en kennelijk waren de met zorg geselecteerde leden van de twee leescommissie ook tevreden met wat zij in handen kregen. Maar toen kwam de kerkelijk leiding in actie om ervoor te zorgen dat de “fouten” die zij “overal in het manuscript” ontdekten zouden worden “gecorrigeerd,” zodat de studiegids volledig zou aansluiten bij de traditionele interpretaties en nieuwe ideeën geen kans zouden krijgen. De belangrijkste focus van deze correcties was ervoor te zorgen dat het boekje een strikt historicistische benadering zou aanhouden en dat de traditionele kritiek op de Rooms-Katholieke Kerk in alle hevigheid zou worden gehandhaafd.

Een vriend van mij, Werner Lange, vond de zaak zorgwekkend genoeg om een belangrijk project te starten. Werner was voor zijn pensionering de boek-redacteur van het Duitse adventistische uitgevershuis. Hij heeft een aantal boeken van Jon Paulien over de Openbaring geredigeerd. Onlangs heeft hij diens opmerkingen bij Openbaring 12-14 in het Duits vertaald. Die zijn in boekvorm verschenen onder de titel: Der letzte Kampf.

Hij heeft nu het initiatief genomen tot een project dat Revelation DIY (Do it yourself) als naam heeft meegekregen. Zijn doel is om zoveel mogelijk kerkleden ervan bewust te maken dat de uitleg van het boek Openbaring niet voor altijd in beton is gegoten. De “pioniers” van de Adventbeweging hebben een fantastisch werk gedaan om dit bijbelboek uit te leggen op een manier die het relevant maakte voor hun tijdgenoten en veel van wat zij schreven heeft nog steeds veel waarde. Maar in de loop der jaren zijn ook nieuwe inzichten ontstaan en het is van groot belang dat deze inzichten de studie die door de officiële studiegids worden aangereikt kunnen aanvullen en verrijken. Helaas werden een aantal van deze inzichten uit de tekst van de studiegids geschrapt. Werner Lange is met de leiders van de Hansa Conferentie in Duitsland overeengekomen dat zijn wekelijkse bijdragen tijdens het komende kwartaal zowel in het Engels als in het Duits op de website van de conferentie zullen worden gepubliceerd (https://hansa.adventisten.de). Adventist Today heeft met enthousiasme de mogelijkheid verwelkomd om wekelijks een verkorte versie van deze artikelen op hun website te publiceren.

Werner gaat geen vers-voor-vers commentaar of een parallelle studiegids leveren. Het is zijn bedoeling de leden van de kerk een benadering te wijzen die hen in staat stelt zelf de betekenis van de visioenen van de profeet Johannes te ontdekken, en te kunnen beoordelen of een bepaalde interpretatie recht doet aan de tekst en het tekstverband. Hij laat zien welke interpretaties een doodlopende weg zijn en geeft daarnaast commentaar bij bepaalde teksten. Hij zou graag zien dat de leden van de kerk niet langer uitsluitend afgaan op wat predikanten en evangelisten zeggen, of op boeken die voor alles een kant-en-klare oplossing bieden. Hij is van mening dat de Openbaring lang niet zo moeilijk is als vaak wordt gedacht—op voorwaarde dat we over het juiste gereedschap beschikken om tot een evenwichtige uitleg te komen.

Het eerste artikel dat al op de site van de Hansa Conferentie staat is de tekst van een preek die heel toepasselijk is voor de kerkdienst op 5 januari (predikanten en andere sprekers kunnen de engelse tekst daarvan bij Werner verkrijgen. Hij is te bereiken via e-mail: lektorat-wernerlange@t-online.de.) Verder is er een artikel over uitgangspunten bij de uitleg van de Openbaring, waarbij de nadruk vooral wordt gelegd op de vraag hoe je de toespelingen op het Oude Testament kunt herkennen en toepassen. De PDF’s kunnen worden gedownload van https://1drv.ms/f/s!Agfvhk0oak34jZBoDxAbbPJKmCC2JQ.

Vanaf 30 december publiceert Adventist Today elke zondag een kort artikel van Werner, waarin hij een aantal aanwijzingen geeft voor de uitleg van de hoofdstukken van de Openbaring die in de studie van die week aan orde zijn en bespreekt hij de gangbare interpretaties. Je kunt elke week een uitgebreider commentaar ontvangen in de vorm van een PDF.

Ik assister Werner met het redigeren van de Engelse tekst. Ik hoop dat zijn werk (en zijn aanzienlijke expertise ten aanzien van het boek Openbaring) veel adventisten tot zegen zal zijn tijdens het eerste kwartaal van 2019. Graag doe ik hierbij een oproep aan de lezers van mijn blog om verdere bekendheid te geven aan de beschikbaarheid van dit studiemateriaal via de sociale media en d.m.v. mond-tot-mond reclame. En misschien zijn er ook lezers die dit materiaal in hun eigen taal willen vertalen. Werner gaat daar graag mee akkoord. Maar hij wil dan wel even horen zodat hij dat ook via de website en op andere manieren kan bekendmaken.

PS. Lezers die de Nederlandse taal machtig zijn zullen mogelijk interesse hebben voor de schriftelijke bijbelcursus die ik enkele jaren geleden schreef over het boek Openbaring. Deze is gratis beschikbaar in digitale vorm bij het ESDA-instituut voor schriftelijke bijbelcursussen. Zie: http://www.esda-instituut.nl/lessen/?frontAction=singleCursus&cursusID=6

Sinds een paar weken is de supermarkt vlak bij waar we wonen op zondag de hele dag geopend. Winkelen op zondag is al heel lang een controversieel onderwerp in de lokale politiek van Zeewolde. Tot voor kort wisten de christelijke partijen in de gemeenteraad allerlei initiatieven om op zondag te kunnen winkelen te blokkeren. Maar nu begint daar verandering in te komen in ons dorp met zijn 22.000 inwoners. En daarmee volgt Zeewolde het voorbeeld van heel veel plaatsen in ons van oorsprong Calvinistische vaderland.

In de donderdagkrant van het Nederlands Dagbladvond ik een interessant artikel over de zondagsheiliging in de Verenigde Staten. Voor een groot deel van de Amerikanen verliest de zondag snel aan religieuze betekenis. Slechts een derde van alle Amerikanen wil op zondag geen betaald werk doen. Nog slechts tien procent heeft bezwaar tegen winkelen op zondag en niet meer dan zes procent vindt dat bezoek aan een pretpark niet met de zondagsrust valt te verenigen.

De kloof tussen de wijze waarop men in de westerse wereld omgaat met de heiliging van de zondag en de boodschap die nog steeds op nogal wat plekken in de Adventkerk wordt gehoord wordt steeds wijder. De traditionele opvatting was dat we in de nabije toekomst te maken zullen krijgen met strenge zondagswetten en dat daardoor het leven van degenen die de Sabbat willen vieren heel moeilijk gaat worden. Maar het wordt steeds minder realistisch om ervan uit te gaan dat regeringen, op aandringen van hun burgers en van de kerken, een strikte zondagviering door middel van wetgeving zullen afdwingen. In werkelijkheid is er een duidelijke trend naar minder aandacht voor zondagsheiliging in plaats van naar meer eerbied voor die dag. Er zijn nog wel enkele groepen en organisaties die graag overheidsmaatregelen zien om de heiliging van de zondag te bevorderen, maar zij kunnen niet tegenhouden dat de activiteiten op de zondag steeds minder godsdienstig van aard zijn en dat de zondag vooral een dag wordt van recreatie en winkelen en dat steeds meer mensen ook graag op zondag hun pakjes van DHL en andere bezorgdiensten willen ontvangen.

Als adventisten moeten we ons de vraag stellen: Vinden we ergens in de Bijbel een aanduiding dat we in de tijd van het einde met steeds strengere zondagswetten te maken zullen krijgen? Wij zullen moeten toegeven dat het scenario van de zondagswetten in de eerste plaats gebaseerd is op uitspraken van Ellen G. White in haar boek De Grote Strijd. Voor sommigen betekent dit dat we, ondanks alle huidige ontwikkelingen, rekening moeten blijven houden met de onherroepelijke komst van deze wetten. Voor anderen betekent het dat Ellen White het kennelijk niet bij het recht eind had en dat ze daarom als profetisch baken heeft afgedaan. Voor mij betekent het dat velen van ons hun begrip van wat inspiratie is moeten bijstellen.

Ellen White schreef haar boek De Grote Strijdin het laatste deel van de negentiende eeuw tegen de achtergrond van de omstandigheden in het toenmalige Amerika. Haar wereld was heel overzichtelijk verdeeld tussen katholieken en protestanten. Zij behoorde tot een kleine sekte waarvoor weinig waardering bestond. Zij leefde in een tijd waarom politici op het niveau van de staten en van de federale overheid al het mogelijke probeerden te doen om een betere zondagsheiliging af te dwingen. Zij ervoer hoe in sommige staten sabbatvierders zelfs in de gevangenis belandden.  Die wereld bestaat echter niet meer. Maar het onderliggende thema van “de grote strijd” tussen de machten van goed en kwaad heeft niets van zijn relevantie verloren. Die strijd gaat op een totaal andere manier onverminderd verder in onze geseculariseerde maatschappij, die in godsdienstige en cultureel opzicht nu zo geheel anders is. Het is aan ons om te ontdekken op welke fronten die ‘grote strijd’ in onze wereld van de eenentwintigste eeuw wordt gevoerd.

Voor sabbat-vierende adventisten is het zaak om het niet voortdurend te hebben over een eindtijd scenario dat steeds minder plausibel wordt, maar om de mensen om ons heen ervan te overtuigen dat het respecteren van het door God in de tijd ingebakken ritme van zes-plus-één niet alleen enorme geestelijke en sociale zegeningen met zich meebrengt, maar ook goed is voor onze gezondheid. De mens werd geschapen met een inwendige klok die we alleen tot ons eigen nadeel kunnen veronachtzamen. De sabbat blijft het beste medicijn tegen stress en burn-out en het beste middel om moreel op de been te blijven. De sabbat is het God-gegeven instrument om onze geestelijke accu’s op te laden en om ons contact met God en de mensen die ons lief zijn te behouden of te intensiveren.

Laten we geen energie verspillen in het promoten van een onrealistisch zondagswetten-scenario, maar al het mogelijke doen om de mensen te overtuigen van de zegen van de sabbatsrust, en om in ons leven te laten zien wat die wekelijkse rust op de zevende dag in allerlei opzichten voor ons doet.

Ongeveer twintig jaar geleden schreef ik het manuscript voor een boek dat ik als werktitel meegaf “The Challenge of Change” (De uitdaging van verandering). Mijn uitgangspunt was dat de kerk dringend aan verandering toe is en ik gaf aan hoe bepaalde aspecten van het kerkelijk leven (volgens mij) zouden moeten worden veranderd. Mijn werk was destijds in principe geaccepteerd door een van de Amerikaanse adventistische uitgeverijen, maar het project werd afgeblazen als gevolg van zware kritiek “van bovenaf.”. Ik was het manuscript helemaal vergeten totdat het onderwerp van “verandering” aan de orde kwam in een gesprek dat ik onlangs had met enkele leiders van de afdeling communicatie van de kerk. Zij moedigden mij aan opnieuw naar mijn manuscript te kijken en het te “updaten” en waar nodig te wijzigen.

Ik ben niet erg handig met computers en toen ik het bestand vanuit de diepten van de harde schijf van mijn laptop naar de oppervlakte had gebracht, kostte het mij heel veel moeite om het antieke Word Perfect format zodanig te veranderen dat het Word programma op mijn Apple MacBook Air ermee overweg kon, met alle bladzijdenummers en voetnoten, etc.  in tact. Wonder boven wonder lukte het me en gedurende de laatste maand heb ik heel wat tijd besteed aan het “updaten”, wijzigen en (hopelijk) verbeteren van het manuscript. Een paar dagen geleden heb ik heb naar een van de Engelstalige adventistische uitgeverijen gezonden. Zodra dat punt bereikt is volgt een tijd van rustig afwachten: Zal het manuscript worden aanvaard voor publicatie? Is de uitgever tevreden met het product in deze vorm, of wil hij al dan niet ingrijpende veranderingen?

Tijdens een dergelijke periode van wachten begin ik gewoonlijk vrijwel meteen weer aan een nieuw project. Al geruime tijd liep ik rond met het plan om een boek te schrijven over dood en opstanding. Ik heb dit nu aan een van onze uitgevers voorgelegd en heb in beginsel het groene licht gekregen. Ik stuurde ze een voorlopige opzet en ben voorzichtig aan enkele hoofdstukken begonnen. Maar er is nog een cruciale vraag die om een duidelijk antwoord vraagt. Wordt het een boek voor een voornamelijk adventistisch lezerspubliek of is het in de eerste plaats bestemd voor niet-adventisten? Dat maakt nogal wat verschil in hoe ik het ga aanpakken.

Een ander belangrijk aspect is: Welke onderwerpen en sub-onderwerpen moeten aan de orde komen en in welke volgorde? Als een predikant van de Adventkerk is het voor mij het gemakkelijkst om voor de traditionele benadering te kiezen en zelf te bepalen wat de lezers volgens mij moeten weten. Maar iemand met wie ik de opzet van mijn boek had gedeeld stuurde mij een lijstje met vragen die, naar zijn idee, veel mensen vandaag de dag over dit onderwerp hebben, maar die wij in adventistische publicaties zelden aanroeren.

Gisteren las ik de voorlopige tekst van een hoofdstuk van een proefschrift. De promovendus had mij gevraagd om de voorlopige tekst van de hoofdstukken van zijn dissertatie te willen lezen en daarop commentaar te geven. Hij schrijft over de uitdaging van de kerk om haar getuigenis te laten horen in een grootstedelijke omgeving. In het hoofdstuk dat ik gisteren las benadrukte hij o.a. hoe belangrijk het is dat de kerk antwoord geeft op de echte vragen van echte mensen, en niet probeert antwoord te geven op vragen waarvan we denken dat de mensen ze hebben, of zouden moeten hebben.  En dat is dan ook precies mijn uitdaging bij het schrijven van een boek over dood en opstanding: Welke vragen hebben echte mensen van nu—zowel met of zonder godsdienst—over dit onderwerp dat ons allemaal zo heel persoonlijk raakt? Zal ik in staat zijn om op die echte vragen bevredigende antwoorden te geven? Ik kan alleen maar beloven dat ik mijn uiterste best zal doen.

P.S.  En natuurlijk, wanneer, waar en met wie we ook maar over het geloof praten gaat het erom dat we beginnen bij de echte vragen van de mensen en niet met de vragen waarvan we denken dat zij hebben (of zouden moeten hebben).

Onlangs werd een schilderij van David Hockney verkocht voor het duizelingwekkende bedrag van negentig miljoen dollar. Het was het tot nu het hoogste bedrag dat ooit werd betaald voor een werk van een nog levende kunstenaar.  Ik moet bekennen dat ik het een mooi schilderij vind en dat ik het best op een muur van onze huiskamer zou willen zien hangen. Maar ik kan met de beste wil van de wereld niet begrijpen dat het zoveel waard kan zijn. Ik heb geen idee wat de eerste eigenaar voor het schilderij betaalde, maar dat was zeker slechts een klein deel van dit miljoenenbedrag. Toen David Hockney zijn “Zwembad met Twee Personen” schilderde was hij daar mogelijk slechts een paar dagen of weken mee bezig en kostte het hem hooguit honderd dollar aan materiaal (doek, verf, enz.). Ik herinner me te hebben gelezen dat hij op reis ging om op een geschikte locatie de persoon te fotograferen die op het schilderij aan de rand van het zwembad zou worden afgebeeld. Dat kostte hem mogelijk een paar duizend dollar. Maar waar kwam al die extra waarde vandaan?

Verschillende factoren spelen een rol. Ongetwijfeld maakt de inmiddels onverslijtbare reputatie van Hockney alles wat hij maakte meer waardevol. En de kunsthandelaars zorgen er natuurlijk ook voor dat zij een aardig aandeel in hun zak kunnen steken van wat de uiteindelijke koper ervoor neertelt. Daarnaast moet de koper rijk genoeg zijn om meer te betalen dan de andere gegadigden die ook bieden. Wat motiveerde de koper? Werd hij/zij door het doek geobsedeerd? Of was het bedoeld als belegging in de hoop dat het over een paar jaar nog weer wat miljoenen extra zal opleveren?

De meeste voorwerpen verliezen na verloop van tijd een groot deel of alles van hun waarde, terwijl er ook dingen zijn die hun waarde nooit kwijtraken (bijv. omdat ze gemaakt zijn van edele metalen of kostbare stenen of uniek zijn). Daarnaast zijn er ook voorwerpen die alleen maar meer waard worden. Maar het soort waarde waarover we het nu hebben wordt vooral bepaald door menselijke bezittingsdrang en door de waardebepaling van experts die rekening houden met aspecten als mode, cultuur, en mate van zeldzaamheid.

Het is veel moeilijker om de waarde van mensen te bepalen. We kijken dan meestal vooral naar hun vermogen. Dat betekent dat mensen als Bill Gates en Soros in de hoogste categorie belanden. Maar zijn mensen als Einstein en Mozart, of mannen vrouwen in onze tijd van hetzelfde kaliber, dan meer of minder waard?  Of is een ontwikkeld iemand, met een goede baan, die in het Westen woont, meer waard dan een arme sloeber in een Afrikaanse sloppenwijk? En heeft een tachtigjarige met een ernstige ziekte nog genoeg waarde om dure medicijnen te krijgen die meer dan dertig duizend dollar per jaar kosten?

En om nog een stap verder te gaan: Welke waarde hechten wij als christenen aan andere mensen? Zijn al onze “broeders” en “zusters” voor ons van evenveel waarde? Of hebben we heimelijk de neiging aan bepaalde groepen en individuen toch meer waarde toe te kennen dan aan andere? En vinden we onze medemensen, dichtbij en veraf, waardevol genoeg om ze naar ons beste vermogen te helpen—in materiaal en in geestelijk opzicht? Hebben mensen voor ons meer waarde dan dingen? Is mijn “broeder” en “zuster’ voor mij waardevoller dan zelfs het schilderij van Hockney?

Deze week word ik er nog weer een extra bij bepaald dat er dingen zijn die veel belangrijker zijn dan een vette bankrekening. Ik ben een weekje in Canada om daar mijn twee zussen te bezoeken die momenteel heel veel ernstige gezondheidsproblemen hebben. Ik besef meer dan gewoonlijk dat gezondheid, familie en persoonlijke relaties de dingen zijn die echt waarde hebben.

Tenslotte moeten wij ons, als we over het onderwerp van “waarde” nadenken, er vooral ook aan herinnerd wordenn dat voor God elk mens evenveel waarde heeft. Hij heeft niet alleen wat op met mensen die hij aardig vindt. Hij gaf ons allemaal dezelfde status, en maakte ons “een weinig minder dan de engelen.” Mensen zijn in Gods ogen zo waardevol dat hij bereid was om alles op het spel te zetten—tot aan de dood van zijn Zoon toe—om ervoor te zorgen dat wij onze God-gegeven waarde niet zouden verliezen. Laten we dit dan ook nooit vergeten: Onze waarde wordt uitsluitend bepaald door de prijs die God voor ons wilde betalen.

In mijn vorige blog maakte ik melding van de onlangs gehouden Belgisch-Nederlandse predikantenvergadering over het thema “Geweld en Geweldloosheid” en daar ik wil nog even op terugkomen. Een lezing van een Belgische collega ging over Dr. Martin Luther King, een van de grote pioniers van geweldloos verzet. Hij maakte van King geen heilige en noemde ook de zwakke kanten van deze voorvechter van de rechten van de zwarte bevolking in de USA, die in 1968 werd vermoord.

Tijdens deze lezing projecteerde de spreker een dia van de “tien geboden van geweldloosheid” die Dr. King had opgesteld. Omdat ik een beetje met mijn tijd meega nam ik snel een foto van het scherm, zodat ik me later gemakkelijker de exacte woorden zou kunnen herinneren. Als gebod nummer twee noemde dr. King: “Bedenk ten allen tijde dat de beweging van geweldloosheid in Birmingham (USA) streeft naar gerechtigheid en verzoening en niet naar een overwinning.”

Uit de lezing is me dit punt vooral bijgebleven. Als we in een conflict verwikkeld raken willen we graag uiteindelijk als winnaar uit de bus komen. Wanneer we een rechtszaak aanspannen willen we in het gelijk gesteld worden en het proces winnen. Als we ruzie hebben met iemand anders rusten we vaak niet voordat de ander toegeeft dat hij/zij ongelijk heeft. Als landen met elkaar in oorlog geraken gaat het er natuurlijk om dat de vijand het onderspit delft. Dat kan enorm kostbare gevolgen hebben. Een paar dagen geleden werden we daarbij weer eens bij bepaald tijdens de herdenkingen van het einde van de Eerste Wereldoorlog, nu een eeuw geleden. Tijdens die verschrikkelijke oorlog ging het om de overwinning, wat het ook zou kosten, terwijl verzoening en gerechtigheid een aantal jaren lang ver te zoeken waren.

De woorden van Martin Luther King zijn heel terecht. Hoe kunnen we conflicten tot een goed einde brengen door de nadruk te leggen op gerechtigheid en verzoening, in plaats van alleen maar op de overwinning?  Is het bijvoorbeeld ook mogelijk om bij het kerkelijk conflict over de rol van vrouwen in de kerk ons niet langer vooral af te vragen wie hierbij de overwinning kan behalen? Deze controverse dreigt immers zozeer uit de hand te lopen dat velen vrezen dat het een wereldwijde scheuring in de kerk zou kunnen opleveren. Is het mogelijk om met alle mogelijke middelen te streven naar verzoening en naar een vorm van gerechtigheid die voor alle partijen aanvaardbaar is? Zouden ook de leiders van de Generale Conferentie bereid kunnen zijn om naar verzoening en gerechtigheid te streven in plaats van de zaken steeds verder te laten escaleren en “compliance” af te dwingen? Ook als dat voor een van de partijen of voor beide partijen betekent dat ze niet een algehele overwinning kunnen behalen?

Martin Luther King’s woorden kunnen ook in plaatselijke gemeenten van toepassing zijn als twee of meer partijen met elkaar overhoop liggen. Helaas is dat (voor zover ik weet) in een aantal Adventgemeenten in Nederland het geval. En ik vrees dat dit ook in andere landen op allerlei plaatsen een trieste realiteit is. Laten de partijen denken aan de woorden van dr. King, dat het niet het belangrijkst is dat ze zich op een overwinning kunnen beroemen, maar dat het moet gaan om gerechtigheid en verzoening. Als puntje bij paaltje komt is dat de weg van Christus.